| 34128 |
mager kalf |
mager kalfje:
mǭgǝr kęlfkǝ (Q078p Wellen)
|
[N 3A, 147b]
I-11
|
| 17555 |
mager worden |
mager worden:
mo:ger jahne (Q078p Wellen)
|
Mager worden: in omvang en gewicht afnemen (afslekkeren, afslanken, krimpen, slinken, vermageren). [N 106 (2001)]
III-1-1
|
| 34127 |
magere koe |
kapstek:
kapstęk (Q078p Wellen),
magere romp:
mǭgǝrǝ rǫmp (Q078p Wellen)
|
[N 3A, 147a]
I-11
|
| 32984 |
mais |
korentje(s)tarwe:
kø̜rkǝtɛrǝf (Q078p Wellen),
turkentarwe:
tø̜rǝkǝtɛrǝf (Q078p Wellen)
|
Zea mays L. Hoogopschietende graansoort met bloeikolven. Vroeger (in Q 14 wordt gepreciseerd: "vóór 1915") alleen als kippevoer bekend; maar de laatste decennia hoe langer hoe meer geteeld als veevoeder. Maïs wordt tegenwoordig op rijen gezet met een afstand van ongeveer 50 cm. Turkentarwe (naar de vreemde herkomst) was de oude en vrij algemene Zuidnederlandse benaming die door het veel kortere maïs verdrongen werd. Het type korentjestarwe, lett. "korreltjes-tarwe", dial. ''kurkentarwe'', is wel een volksetymologie van turkentarwe; in de veelvuldig voorkomende doubletten verschilt alleen de eerste medeklinker. De Vorsense opgave pǝtruk komt uit het Waalse peûs d''trouc'' (pois de Turc), "erwt uit Turkije". Zie afbeelding 1, g.' [N P, 22; JG 1a, 1b; L lijst graangewassen, 4; monogr.; add. uit N 15, 1b]
I-4
|
| 26042 |
makelaar |
steun:
stø̜jn (Q078p Wellen)
|
Verticaal in de top van de kap aangebracht stuk hout dat dient tot ondersteuning van de nok. De makelaar verbindt het midden van de hanebalk met de top van het gebint. Zie ook afb. 49k. [N 54, 162; div.]
II-9
|
| 26588 |
malen |
malen:
mǫǝlǝ (Q078p Wellen)
|
Graan fijnmaken met behulp van een molen. Zie ook de toelichting bij het lemma ɛbreken, snijdenɛ. Het woordtype malen heeft in P 53, P 58, Q 77a en Q 83 naast de bovengenoemde algemene betekenis ook de specifieke betekenis ø̄de bewerking die de graankorrel ondergaat op het ɛmaalvlakɛ van de molensteenø̄. Vanderspickken (pag. 61) merkt daarover op: ø̄Als het graan tussen de maalstenen komt, wordt het eerst in het midden van de steen gebroken of gesneden en meer naar de buitenkant toe gewreven of gemalen.ø̄' [N O, 36a; JG 1a; Vds 4; Jan 8; Coe 8; Grof 17; monogr.]
II-3
|
| 26638 |
malooi |
malooi:
mǝluǝ (Q078p Wellen)
|
De hoeveelheid graan die men naar de molen brengt en die groot genoeg is om er één of twee keer van te bakken. Zie ook de toelichting bij de lemmata ɛmaalgoedɛ en ɛbakmeelɛ.' [JG 1a; JG 1b; JG 1c; JG 2c; monogr.; N D, 33 add.]
II-3
|
| 20205 |
man |
man:
dao leupt nou die man, die zèn douchter ziek gewès is (Q078p Wellen),
de mân is ââd (Q078p Wellen),
dieë māā-ën (Q078p Wellen),
dōə lyp n"ə deͅə māən, deͅə zən douXtər zik geweͅs is (Q078p Wellen),
ma.n, ma:n (Q078p Wellen),
man (Q078p Wellen, ...
Q078p Wellen,
Q078p Wellen,
Q078p Wellen,
Q078p Wellen),
mān (Q078p Wellen),
wé heit dië man (Q078p Wellen),
wé hijt diee mān (Q078p Wellen)
|
Daar loopt nu die man, die zn dochter (of: wiens dochter) ziek is geweest [ZND 44 (1946)] || die man [ZND 01 (1922)] || man [RND], [RND], [ZND 11 (1925)] || Man. Die man is oud. [ZND 05 (1924)] || Vertaal in uw dialect: hoe heet die man? [ZND 48 (1954)]
III-3-1
|
| 18422 |
manchet |
manchet:
ma͂žɛt (Q078p Wellen),
mechet (Q078p Wellen)
|
Hoe noemt U de manchet [N 62 (1973)] || manchette: manchette
III-1-3
|
| 26825 |
mand |
mand:
mān (Q078p Wellen),
māǝn (Q078p Wellen),
mǭn (Q078p Wellen)
|
De algemene benaming voor een uit wissen gevlochten mand. Zie ook afb. 284. Uit het materiaal blijkt dat er niet altijd een onderscheid wordt gemaakt tussen de woorden mand en korf. Als dat wel wordt gedaan, duidt men met het eerste woord eerder een mand met oren aan, terwijl men het tweede gebruikt voor een mand met een hengsel (vgl. Janssens, pag. 24 e.v.). Zie ook het lemma ɛkorfɛ.' [N 20, 48; N 40, 37; L 1 a-m; S 23; monogr.]
II-12
|