| 21300 |
boek |
boek:
boe[e}k (P177p Zepperen, ...
P177p Zepperen),
buk (P177p Zepperen)
|
boek [ZND 21 (1936)]
III-3-1
|
| 32982 |
boekweit |
boekweit:
bukǝt (P177p Zepperen)
|
Fagopyrum esculentum Moench. Een graansoort die gemakkelijk groeit op weinig vruchtbare grond. Boekweit kent geen aren; de korrels hangen in trosjes aan vertakkingen van de stengel. Het zaad is licht en wordt zeer dun gezaaid, slechts 20 kg per hectare. De samenstelling boekweit, -letterlijk "beuke-tarwe" (boek is wisselvorm van beuk), vanwege de drievlakkige vrucht- is kennelijk al snel ondoorzichtig geworden, temeer omdat het element ''weit'' voor "tarwe" in het zuiden van het Nederlandse taalgebied tot de uiterste oostrand beperkt was (zie het lemma ''tarwe'' (1.2.8) met kaart 8). Er zijn dan ook talrijke contractie-vormen ontstaan; het WNT geeft: boekeit, boeket, boekent. In de XVe eeuw is het gewas vanuit Aziē naar Europa ingevoerd; de eerste attestatie in het Nederlandse taalgebied dateert van 1440. De zegsman van K 278 merkt op: "Boekweit en koolzaad werden gewoonlijk alleen op het veld gedorst omdat het geen vervoer verdragen kon." Volgorde van de varianten 1) twee volledige syllaben 2) tweede syllabe toonloos 3) n-epenthese in tweede syllabe. Zie afbeelding 1, f.' [JG 1a, 1b; L 1 a-m; L lijst graangewassen, 1; R 3, 26; S 4; Wi 18; monogr.]
I-4
|
| 22604 |
boer in het kaartspel |
boer:
boer (P177p Zepperen)
|
Boer: Ruiten boer (in het kaartspel). [ZND 42 (1943)]
III-3-2
|
| 24123 |
boerenzwaluw, zwaluw |
zwalver:
zwelver (P177p Zepperen),
zwɛləvər(s) (P177p Zepperen)
|
zwaluw (mv.) [RND] || zwaluw, boerenzwaluw
III-4-1
|
| 28537 |
bolletjes stuifmeel |
klompjes:
klømpkǝs (P177p Zepperen)
|
Bolletjes stuifmeel in het korfje aan de beide achterpoten van de bij. [N 63, 44c; Ge 37, 94]
II-6
|
| 17877 |
bont en blauw slaan |
zwart en blauw houwen:
zwat ɛm blō gəhōut (P177p Zepperen)
|
bont en blauw geslagen [RND]
III-1-2
|
| 34031 |
bonte koe met rode kop |
roodkop:
rōt.kǫp (P177p Zepperen)
|
Zie voor de fonetische documentatie van (koe) het lemma ''koe''(3.3.1). [N 3A, 123a]
I-11
|
| 34038 |
bonte koe met zwarte kop |
zwartkop:
zwatkǫp (P177p Zepperen)
|
[N 3A, 128]
I-11
|
| 22552 |
boog |
boog:
boëg (P177p Zepperen),
boəg (P177p Zepperen),
bu.əch (P177p Zepperen),
center:
sɛndǝr (P177p Zepperen)
|
boog [RND] || Gebogen holronde overdekking van een muuropening. Bogen worden vooral toegepast bij overspanningen die groter zijn dan 1 meter of bij zware belasting. Zie ook afb. 52. Met het woordtype 'segmentboog' wordt een boog in de vorm van een cirkelsegment aangeduid. De woordtypen 'strekboog', 'strek' en 'scheitrechte boog' worden gebruikt voor een boog met een horizontale welflijn. In L 290 en L 291 werd een halfronde boog zonder ramen vaak als ontluchting in de gevels van schuren of stallen aangebracht. Men noemde dit: 'een halve maan' ('ǝn halǝf mǭn'). In Q 121 werd in het midden van de boog dikwijls een ornament of kijlvormige gevelsteen geplaatst. Zie ook het lemma 'Sluitsteen'. [N 32, 16a; N 32, 17a; N 4A, 40a; monogr.] || Hoe heet een boog dien de kinderen maken van een buigbaren stok en een koord? [ZND 32 (1939)]
II-9, III-3-2
|
| 24472 |
boom (alg.) |
boom:
boi̯m (P177p Zepperen)
|
boom [RND]
III-4-3
|