| 32570 |
de akker bewerken |
(het land) vaardigmaken:
viárǝxmǭ.kǝ (Q001p Zonhoven),
viǝdexmākǝ (Q191p Cadier),
viɛrexmǭ.kǝ (Q001p Zonhoven),
vē̜rexmǭ.kǝ (Q003p Genk, ...
Q005p Zutendaal),
vīǝdexmǭ.kǝ (Q081a Heesveld-Eik),
(het land, de grond) beakkeren:
bǝakǝrǝ (L318p Stramproy),
akkeren:
akǝrǝ (L417p As, ...
Q196a Banholt,
L322p Haelen,
L330p Herten,
L414p Houthalen,
Q111p Klimmen,
L332p Maasniel,
Q196p Mheer,
L368p Neeroeteren,
L418p Niel-bij-As,
L416p Opglabbeek,
L378p Stevensweert),
bewerken:
bǝwerǝkǝ (Q027p Doenrade, ...
Q111p Klimmen,
Q201p Wijlre),
bǝwērǝkǝ (L420p Rotem),
bǝwęrǝkǝ (L209p Merselo, ...
P177p Zepperen),
bǝwɛ ̝rǝkǝ (Q080p Vliermaal),
in orde maken:
in ǫrdǝ mākǝ (L192a Siebengewald),
in één gang klaarmaken:
en ęi̯nǝ ga.ŋk klǭrmākǝ (L292p Heythuysen),
kleinmaken:
klei̯nmǭ.kǝ (Q071p Diepenbeek),
labeuren:
labeuren (L282p Achel, ...
L413p Helchteren,
Q243p Herstappe,
K360p Heusden,
K359p Koersel,
L313p Sint Huibrechts Lille,
P172p Wilderen),
labi̯ø̄rǝ (Q170p Grote-Spouwen, ...
Q177p Millen,
Q168a Rijkhoven,
Q162p Tongeren),
labi̯ø̜̄rǝ (Q077p Hoeselt, ...
Q176a Ketsingen,
Q177p Millen,
Q178p Val-Meer),
labi̯ē̜rǝ (Q170p Grote-Spouwen),
labȳi̯rǝ (P119p Sint-Lambrechts-Herk),
labȳǝrǝ (Q156p Borgloon, ...
P188p Hoepertingen,
Q074p Kortessem,
P222p Opheers,
Q162p Tongeren,
P121p Ulbeek,
P177p Zepperen),
labøi̯ǝrǝ (K353p Tessenderlo),
labø̄ ̝ǝrǝ (Q159p Broekom, ...
P195p Gutschoven,
Q165p Hopmaal,
Q033p Oirsbeek,
P192p Voort,
Q078p Wellen),
labø̄rǝ (L372a Aldeneik, ...
P120p Alken,
K358p Beringen,
K318p Berverlo,
L317p Bocholt,
Q011p Boorsem,
Q156p Borgloon,
Q071p Diepenbeek,
P048p Halen,
L352p Hechtel,
L414p Houthalen,
K317a Kerkhoven,
Q088p Lanaken,
K317p Leopoldsburg,
L289b Leuken,
P046p Linkhout,
P051p Lummen,
L372p Maaseik,
Q095p Maastricht,
P045p Meldert,
P214p Montenaken,
Q010p Opgrimbie,
L362p Opitter,
Q095a Oud-Caberg,
K357p Paal,
Q194p Rijckholt,
Q241p Rutten,
P176p Sint-Truiden,
Q020p Sittard,
P058p Stevoort,
L423p Stokkem,
Q014p Urmond,
Q080p Vliermaal,
Q113a Welten,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler,
Q001p Zonhoven),
labø̄rǝ(n) (L314p Overpelt),
labø̜̄i̯rǝ (P218p Borlo, ...
P222p Opheers,
P176p Sint-Truiden),
labø̜̄rǝ (L317p Bocholt, ...
Q007p Eisden,
P050p Herk-de-Stad,
P219p Jeuk,
L316p Kaulille,
Q088p Lanaken,
Q006p Leut,
Q009p Maasmechelen,
Q096c Neerharen,
L368p Neeroeteren,
Q012p Rekem,
L420p Rotem,
L423p Stokkem,
Q008p Vucht,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder,
K361p Zolder),
labø̜̄rǝn (L286p Hamont, ...
K278p Lommel,
L312p Neerpelt),
labø̜̄ǝrǝ (K314p Kwaadmechelen),
labø̜ǝrǝ (P048p Halen),
labērǝ (Q072p Beverst, ...
Q003p Genk,
Q002a Godschei,
Q002p Hasselt,
Q081a Heesveld-Eik,
P055p Kermt,
P057p Kuringen,
P052p Schulen,
P056p Stokrooie,
Q171p Vlijtingen),
labē̜rǝ (L417p As, ...
Q086p Eigenbilzen,
L418p Niel-bij-As,
L416p Opglabbeek,
Q005p Zutendaal),
labīǝrǝ (Q083p Bilzen, ...
Q082p Munsterbilzen),
lǝbiørǝ (Q162p Tongeren),
lǝbȳǝrǝ (Q076p Romershoven),
lǝbø̄rǝ (K361a Boekt Heikant, ...
Q071p Diepenbeek,
L363p Ellikom,
Q088p Lanaken),
lǝbø̜̄rǝ (P049p Donk, ...
P044p Zelem),
lǝbø̜̄rǝ(n) (L414p Houthalen),
lǝbērǝ (Q002p Hasselt, ...
Q002b Kiewit),
lǝbēǝrǝ (P055p Kermt),
lǝbē̜rǝ (Q005p Zutendaal),
laboreren:
labǝrērǝ (P185p Engelmanshoven),
land werken:
op ǝt lãnt wɛ ̝rǝkǝ (L192b Aijen),
op˱ ǝt lãnt wē̜rǝkǝ (L246p Horst),
onder de ploeg hebben:
ǫndǝr dǝ plōx hø̜bǝ (Q097p Ulestraten),
vaardigmaken voor te zaaien:
vęǝdexmāxǝ vø ̞̞r tsǝ zīǝnǝ (Q116p Simpelveld),
varen:
vārǝ (L362p Opitter),
vǫǝ.rǝn (L353p Eksel),
voor de herfst bouwen:
vø ̞r dǝn hɛrǝfst˱ bǫu̯ǝ (L248p Lottum, ...
L266p Sevenum),
voor de lente bouwen:
vø ̞r dǝ lentǝ bǫu̯ǝ (L248p Lottum),
vø̜r dǝ lęŋtǝ bǫu̯ǝ (L266p Sevenum),
voor de winter bouwen:
vø ̞r dǝ we.ntǝr bǫu̯ǝ (L248p Lottum),
vør dǝ weŋtǝr bǫu̯ǝ (L266p Sevenum),
zaaiklaar maken:
zɛi̯klǭr mākǝ (L292p Heythuysen, ...
L248p Lottum),
zɛ̄ ̝i̯klǭr mākǝ (L192b Aijen, ...
L209p Merselo),
zɛ̄i̯klǭr mākǝ (L265b Kronenberg, ...
L115p Mook),
zaairijp maken:
zɛ̄i̯rip mākǝ (L192a Siebengewald),
zwaar werk doen:
zwǭr wɛrǝk˱ døn (K278p Lommel)
|
Al het werk op de akker samen (bemesten, ploegen, eggen, rollen enz.) kan als één geheel gezien worden. Het werk op de akker staat dan in tegenstelling tot het werk op de boerderij. Het woord labeuren blijkt de volgende betekenisnuances te hebben: a. al het werk op de akker tot deze gereed is om bezaaid of beplant te worden, b. al het werk op de akker, het zaaien of planten inbegrepen, c. al het werk op de akker in het algemeen, soms met inbegrip van het oogsten. Vaak heeft het de bijbetekenis van zwaar werk verrichten. Opgaven van labeuren de zin van "het boerenbedrijf uitoefenen" of met "zwaar werk doen" als hoofdbetekenis zijn hier niet opgenomen. [N 5A, 95a add.; N 11A, 132 add.; N 11A, 143; JG 1a + 1b; L 37, 11c; monogr.]
I-1
|