| 26602 |
de graantoevoer regelen |
graankoord regelen:
grǭnkōr rēgǝlǝ (P051p Lummen),
keuren:
keuren (L211p Leunen, ...
Q112p Voerendaal),
kȳrǝ (L289p Weert),
kø̄rǝ (L330p Herten, ...
L316p Kaulille,
L265p Meijel,
L319p Molenbeersel,
L321p Neeritter,
L318p Stramproy,
L432p Susteren,
L374p Thorn,
L289p Weert),
kø̜̄rǝ (L164p Gennep, ...
L292a Maxet),
regelen:
rēgǝlǝ (L372a Aldeneik),
rę̄gǝlǝ (L430p Einighausen),
voeren:
vōrǝ (L321p Neeritter, ...
Q099q Rothem,
L318p Stramproy)
|
De graantoevoer naar de stenen regelen. Daartoe wordt gebruik gemaakt van het schoen dat aan de onderzijde in verticale richting bewogen kan worden. Hoe schuiner het schoen staat, des te meer graan tussen de stenen wordt gebracht. Er zijn verschillende methodes om de stand van het schoen te regelen. De meest verspreide methode is die met de graanstok. De graanstok, die via een touwtje aan het schoen is bevestigd, kan vastgezet worden in de groeven van de berrie. Wanneer men de graanstok achteruit zet, dan trekt het koord het schoen omhoog, zodat er minder graan gegeven wordt. De graanstok vooruit zetten betekent dat er meer graan naar de stenen wordt gevoerd. In verschillende molens kent men de graanstok niet meer. Het koord is verbonden met een tandwieltje met rem dat onder in de molen is geplaatst. Met behulp van dit tandwieltje kan de molenaar het schoen in een willekeurige positie plaatsen. Op enkele plaatsen hanteert men een eenvoudiger systeem. Het koord dat het schoen doet bewegen, is vervangen door een ketting of een leren riempje met gaatjes; op het kuipdeksel is een spijker aangebracht waarin het riempje in een willekeurige stand kan worden vastgezet. De graantoevoer vergroten leverde volgens een aantal invullers een grover, de graantoevoer verminderen daarentegen een fijner produkt op. Zie voor de specifieke benamingen voor het laten zakken respectievelijk lichten van het schoen de lemmata ɛgraan vermeerderenɛ en ɛgraan verminderenɛ.' [N O, 36j; Jan 159; N O, 19p]
II-3
|