| 34202 |
wormbulten |
aambeien:
ambęi̯ǝ (L330p Herten),
ǭmbęi̯ǝ (L330p Herten),
aambetelen:
ambē̜i̯tǝlǝ (L420p Rotem),
āmbęi̯tǝlǝ (L372p Maaseik),
ǭmbęi̯tǝlǝ (L381p Echt, ...
L377p Maasbracht),
(enk)
ambęi̯tǝl (L421p Dilsen),
ǭmbęi̯tǝl (L382p Montfort),
aamsbetels:
āmsbęi̯tǝls (L425p Grevenbicht / Papenhoven, ...
L427p Obbicht),
abces:
apsęs (P218p Borlo, ...
P048p Halen,
P176p Sint-Truiden),
āpsɛs (P049p Donk),
amelsbetels:
āmǝlsbē̜i̯tǝls (Q009p Maasmechelen),
āmǝlsbęi̯tǝls (Q006p Leut),
amelsbout:
āmǝlšbōu̯t (Q012p Rekem),
angelbetelen:
aŋǝlbęi̯tǝlǝ (Q007p Eisden, ...
Q009p Maasmechelen),
(enk)
aŋǝlbęi̯tǝl (Q019z Geverik/Kelmond),
angelbeten:
aŋǝlbe.tǝ (L314p Overpelt),
aŋǝlbitǝn (L312p Neerpelt),
aŋǝlbiǝtǝn (L282p Achel),
(enk)
aŋǝlbēt (L312p Neerpelt, ...
L314p Overpelt),
angelblutsen:
aŋǝlbløtsǝ (Q113a Welten),
angelbouten:
(enk)
aŋǝlboǝt (L321p Neeritter),
angelbulten:
aŋǝlbøltǝ (Q204a Mechelen),
(enk)
aŋǝlbølt (Q117a Waubach),
angelbutsen:
aŋǝbøtsǝ (Q192p Margraten),
aŋǝlsbø̜tsǝ (Q204a Mechelen),
angelen:
aŋǝlǝ (L360p Bree, ...
L320a Ell,
Q003p Genk,
L364p Meeuwen,
Q015p Stein),
angelknobbelen:
aŋǝlknubǝlǝ (Q111q Ransdaal),
aŋǝlknōbǝlǝ (L317p Bocholt),
angelknobbels:
aŋǝlknǫbǝls (L316p Kaulille),
angels:
a.ŋǝls (Q003p Genk),
aŋǝls (L369p Kinrooi, ...
L416p Opglabbeek,
L288a Ospel,
Q003a Oud-Waterschei,
L270p Tegelen,
L318b Tungelroy),
(enk)
aŋǝl (Q004p Gelieren Bret, ...
L366p Gruitrode,
L422p Lanklaar,
L416p Opglabbeek,
L371p Ophoven,
L362p Opitter,
L368b Waterloos,
Q001p Zonhoven),
angelsbetel:
aŋǝlzbęi̯tǝl (L424p Meeswijk),
haŋǝlsbęi̯tǝl (Q014p Urmond),
angelsbetelen:
aŋǝlsbētǝlǝ (Q033p Oirsbeek),
aŋǝlsbęi̯tǝlǝ (L430p Einighausen, ...
Q112a Heerlerheide),
angelsbeten:
aŋǝlsbētǝn (L164p Gennep, ...
L165p Heijen),
(enk)
aŋǝlsbēt (L211p Leunen),
angelsboutelen:
aŋǝlsbǫu̯tǝlǝ (Q097p Ulestraten),
angelsbouten:
aŋǝlsbȳt (Q112p Voerendaal),
aŋǝlsbø̄t (Q197p Noorbeek),
aŋǝlsbø̜i̯t (L427p Obbicht),
(enk)
aŋsbǫu̯t (L426z Holtum),
aŋǝlsbǫu̯t (Q111p Klimmen, ...
Q095p Maastricht,
L383p Melick,
Q099q Rothem,
Q014p Urmond,
Q101p Valkenburg),
angelsbulter:
aŋǝlsbøltǝr (L265p Meijel),
(enk)
aŋǝlsbylt (L159a Middelaar),
angelsbutsen:
aŋǝlsbøtsǝ (Q204a Mechelen),
aŋǝlsbø̄tsǝ (Q207p Epen),
angelsteek:
aŋǝlstēk (L326p Grathem),
angelswormen:
aŋǝlswørm (Q018p Geulle),
boutangels:
bǫu̯taŋǝls (Q088p Lanaken),
bulten:
bøltǝ (L269p Blerick),
bø̜ljtjǝ (L331p Swalmen),
(enk)
bølt (L372p Maaseik),
butsen:
bøtsǝ (K358p Beringen, ...
P045p Meldert),
gezwel:
gǝzwē̜l (L286p Hamont),
gǝzwęl (Q156p Borgloon, ...
L422p Lanklaar,
L372p Maaseik),
gǝzwɛl (L269b Boekend, ...
L322p Haelen),
gǝšwɛl (L373p Roosteren),
gǝžwęl (Q096d Smeermaas, ...
Q209p Teuven),
gǝžwɛl (Q193p Gronsveld, ...
L270p Tegelen),
horzelbulten:
horzǝlbøltǝ (L265p Meijel),
hōrsǝlbø̜ltjǝ (L331p Swalmen),
hǫrsǝlbø̜ldjǝ (L289h Boshoven),
hǫrzǝlbøltǝ (L290p Panningen, ...
L268p Velden),
hǫrzǝlbø̜ltǝ (L271p Venlo),
horzelknobbelen:
hǫrzǝlknubǝlǝ (Q101a Sibbe / IJzeren),
huidwormen:
hętwø̜rm (L163p Ottersum),
knobbelen op de rug:
knobǝlǝ op dǝ rø̜k (Q198p Eijsden, ...
Q193p Gronsveld,
Q095p Maastricht),
knobbels:
(enk)
knobǝl (L360p Bree),
knubǝl (Q002p Hasselt, ...
L325p Horn,
L163a Milsbeek,
L266p Sevenum,
P174p Velm,
Q078p Wellen),
knoden:
knø̄ (Q211p Bocholtz),
knoesels:
(enk)
knōzǝl (Q035p Brunssum),
knopen:
(enk)
knup (Q077p Hoeselt, ...
Q158p Riksingen),
knūp (Q072p Beverst),
koewormen:
kōwørǝm (Q018p Geulle),
maaiblutsen:
mǫǝbløtsǝ (P044p Zelem),
maaibouten:
mai̯bøtǝ (K358p Beringen),
maaibutsen:
mǫwǝi̯bø̜tsǝ (K353p Tessenderlo),
maaien:
māwǝ (P189p Rijkel),
mōwǝ (P222p Opheers),
maaienknopen:
mǫi̯ǝknyp (Q093p Rosmeer),
maaiknobben:
mǫi̯knubǝ (Q177p Millen),
mǭknø̜bǝ (Q071p Diepenbeek),
maaiknoken:
mãi̯knēk (Q072a Rapertingen),
mãknōkǝ (P051p Lummen),
māi̯knēk (Q002p Hasselt),
mǭknø̄k (P050p Herk-de-Stad),
mǭu̯ǝknø̄k (P054p Spalbeek),
maaiknotsen:
mǭknǫtsǝ (P048p Halen),
runderwormen:
røndǝrwørm (L247z Broekhuizenvorst),
stalknopen:
(enk)
staǝlkna.u̯p (L420p Rotem),
warbossen:
warbø̜s (Q196a Banholt, ...
Q196p Mheer),
warbǫsǝ (Q247p Sint-Martens-Voeren, ...
Q247a Sint-Pieters-Voeren),
(enk)
warbǫs (Q196p Mheer, ...
Q200p s-Gravenvoeren),
weiknopen:
węi̯knyp (L291p Helden),
wormen:
wø̜rm (L269p Blerick),
zwellen:
zwǫlǝ (Q180p Mal),
(enk)
šwɛl (Q198b Oost-Maarland),
zwerage:
zwerǫžǝ (P046p Linkhout),
zwērǭzi (K357p Paal),
zwering:
zwē̜reŋ (L355p Peer)
|
In de zomer leggen runderhorzels hun eitjes aan de haren van het rund. Na enkele dagen kruipen er larven uit de eitjes. Deze dringen het lichaam binnen langs de haren en het haarzakje, doorboren de huid en groeien langzamerhand uit. In de winter komen ze vooral onder de huid van de rug terecht. Iedere plek waar een larve zit, vormt een bultje, de wormbult. Om te kunnen ademen doorboort de larve de huid van het rund. Dit veroorzaakt wondjes die gemakkelijk geïnfecteerd kunnen raken, waardoor zeer uitgebreide verettering kan ontstaan. Zie ook het lemma ''wormbulten'' in wbd I.3, blz. 478-479. [N 52, 22; N 3A, 83b; A 48A, 35; monogr.]
I-11
|