| 32779 |
zaadeg |
[eg]:
[eg] (P179p Aalst
[(driehoekig)]
, ...
L282p Achel
[(vierkant)]
,
L244c America
[(van hout of van ijzer)]
,
P187p Berlingen
[(driehoekig)]
,
P113p Binderveld
[(driehoekig)]
,
L269p Blerick,
Q160p Bommershoven,
Q156p Borgloon
[(driehoekig)]
,
P218p Borlo
[(driehoekig)]
,
P178p Brustem
[(driehoekig, ook vierkant)]
,
Q242p Diets-Heur,
P049p Donk
[(gewone driehoekig-eg)]
,
Q007p Eisden
[(driehoekig, 19 of 23 tanden, vroeger van hout)]
,
P186p Gelinden
[(driehoekig)]
,
Q173p Genoelselderen
[(driehoekig)]
,
Q193p Gronsveld,
L356p Grote-Brogel,
P195p Gutschoven
[(driehoekig)]
,
P048p Halen
[(gewone driehoekig-eg)]
,
P173p Halmaal
[(driehoekig)]
,
L286p Hamont,
L352p Hechtel
[(vierkant)]
,
L328p Heel
[(driehoekig, houten of ijzeren tanden)]
,
P197p Heers
[(driehoekig)]
,
P050p Herk-de-Stad
[(gewone driehoekig-eg, 21 tanden)]
,
P188p Hoepertingen
[(driehoekig)]
,
Q165p Hopmaal
[(driehoekig)]
,
L246p Horst
[(4- of 5-balks)]
,
P219p Jeuk
[(driehoekig)]
,
P055p Kermt,
Q152p Kerniel
[(driehoekig)]
,
L370p Kessenich
[(vroeger driehoekig, later 4-hoekige zigzag)]
,
L315p Kleine-Brogel
[(vierkant)]
,
Q167p Koninksem,
Q074p Kortessem
[(driehoekig)]
,
Q240p Lauw,
P047p Loksbergen
[(driehoekig)]
,
K278p Lommel
[(vierkant, bot aangespannen)]
,
Q009p Maasmechelen
[(driehoekig)]
,
P220p Mechelen-Bovelingen
[(driehoekig)]
,
L364p Meeuwen,
P176a Melveren
[(driehoekig)]
,
Q177p Millen
[(driehoekig)]
,
P214p Montenaken
[(van hout of van ijzer)]
,
Q182p Nerem,
L314p Overpelt,
L355p Peer,
L373p Roosteren
[(gewone eg)]
,
Q099q Rothem
[(driehoekig, van hout, 23 tanden)]
,
P223p Rukkelingen-Loon
[(driehoekig)]
,
Q241p Rutten
[(21 tanden)]
,
Q098p Schimmert
[(bot aangespannen)]
,
L313p Sint Huibrechts Lille
[(vierkant)]
,
P176p Sint-Truiden
[(driehoekig)]
,
P054p Spalbeek
[(driehoekig)]
,
K278a Stevensvennen
[((trapeziumvormig)]
,
K353p Tessenderlo
[(gewone eg)]
,
Q162p Tongeren
[(trapeziumvormig, groot; driehoekig, klein)]
,
P121p Ulbeek
[(driehoekig)]
,
Q097p Ulestraten
[(driehoekig, van hout)]
,
Q178p Val-Meer
[(driehoekig, 22 tanden)]
,
Q166p Vechmaal
[(driehoekig)]
,
P174p Velm
[(driehoekig)]
,
P192p Voort
[(driehoekig)]
,
Q078p Wellen
[(driehoekig)]
,
Q164a Widooie
[(trapeziumvormig)]
,
L354p Wijchmaal,
P118a Wijer
[(driehoekig, 21 tanden)]
,
P172p Wilderen
[(driehoekig)]
),
[eg] met korte tanden:
[eg] męt kǫrtǝ tan (Q099p Meerssen),
[eg] voor te zaaien:
[eg] ˲vø̜r (ʔ)ǝ zē̜ǝ (Q181p Sluizen
[(driehoekig)]
),
[eg] ˲vø̜r tǝ zɛ̄ǝ (Q164p Heks),
afsloper:
ǭfslø̄pǝr (Q157a Overrepen
[(achterstevoren)]
),
botte [eg]:
bǫtǝ [eg] (K278p Lommel),
een [eg] van terugge:
ǝn [eg] ˲van trøqǝ (Q198p Eijsden),
fijne [eg]:
fē̜n [eg] (P177p Zepperen
[(driehoekig, 23 tanden)]
),
fē̜ǝn [eg] (P177a Ordingen
[(driehoekig, 23 of tanden)]
),
grein[eg]:
grē̜ǝn[eg] (P184p Groot-Gelmen
[(driehoekig, later ook vierkant)]
),
grɛ̄n[eg] (Q168p s-Herenelderen
[(vierkant, klein)]
),
grooteg:
gruu̯t[eg] (P120p Alken
[(driehoekig, 21 tanden)]
),
grő̜u̯t[eg] (P118p Kozen
[(driehoekig)]
),
hout[eg]:
[houteg] (L282p Achel
[(vierkant)]
, ...
P175p Gingelom,
P117p Nieuwerkerken
[(driehoekig)]
),
houten [eg]:
[houten eg] (Q188p Kanne
[(driehoekig)]
, ...
Q006p Leut
[(driehoekig, ook als onkruideg gebruikt)]
,
P045p Meldert
[(driehoekig, oud)]
,
Q111q Ransdaal,
P107a Rummen),
houteren [eg]:
[houteren eg] (L413p Helchteren
[(vierkant)]
, ...
L316p Kaulille
[(vierkant)]
,
K278p Lommel,
L312p Neerpelt
[(vierkant)]
,
L355p Peer
[(vierkant)]
,
L432p Susteren,
L271p Venlo,
L354p Wijchmaal),
ijzeren [eg]:
[ijzeren eg] (L295p Baarlo, ...
L431p Dieteren,
L426z Holtum,
L289a Hushoven,
P222p Opheers,
L387p Posterholt,
K353p Tessenderlo,
L374p Thorn,
L214p Wanssum),
ketting[eg]:
[kettingeg] (Q002p Hasselt),
kleine zaad[eg]:
klē̜nǝ zǭt˱[eg] (L163p Ottersum
[(enkelvoudige eg)]
),
korte [eg]:
kǫrtǝ [eg] (L210p Venray),
land[eg]:
lānt˱[eg] (L312p Neerpelt),
onder[eg]:
ǫndǝr[eg] (K317a Kerkhoven),
pin[eg]:
[pineg] (Q111q Ransdaal),
s-[eg]:
[S-eg] (L248p Lottum, ...
L159a Middelaar),
scherp[eg]:
sxęrǝp[eg] (K357p Paal
[(vierkant)]
),
sxɛ.rǝp[eg] (K359p Koersel
[(vierkant, ook trapeziumvormig)]
),
sleep[eg]:
slē̜.p[eg] (K360p Heusden
[(vierkant, vroeger)]
, ...
K359p Koersel
[(vierkant, ook trapeziumvormig, achterstevoren)]
),
slē̜p[eg] (K316p Heppen
[(trapeziumvormig, achterstevoren indien schuin getand)]
),
slē̜ǝp[eg] (K318p Berverlo
[(trapeziumvormig, met houten tanden)]
),
sleur:
slø̜̄i̯ǝr (K353p Tessenderlo),
sleur[eg]:
slø̄r[eg] (K318p Berverlo, ...
K317a Kerkhoven,
K314p Kwaadmechelen
[(vierkant)]
,
K315p Oostham,
K353p Tessenderlo
[(achterstevoren)]
),
slø̜̄r[eg] (K314p Kwaadmechelen
[((trapeziumvormig)]
, ...
K353p Tessenderlo
[(vroeger)]
),
slø̜i̯ǝr[eg] (K314p Kwaadmechelen, ...
K315p Oostham
[((trapeziumvormig)]
,
K353p Tessenderlo),
stuik[eg]:
stø̜̄.k[eg] (P058p Stevoort),
stōk[eg] (P056p Stokrooie),
stǭ(u̯).k[eg] (P056p Stokrooie
[(vierkant, met de tanden achterwaarts gericht)]
),
stǭ.k[eg] (K360p Heusden
[(vierkant, vroeger)]
, ...
K361p Zolder
[(vierkant)]
),
stǭ.k˱[eg] (L414p Houthalen
[(vierkant, van hout)]
),
terugwaartse [eg]:
trøkwǭšǝ [eg] (L430p Einighausen),
trøkǭrsǝ [eg] (Q014p Urmond
[(om rogge en tarwe in te eggen)]
),
vaste [eg]:
vā.sǝ [eg] (Q161p Piringen),
vierkantige [eg]:
[vierkantige eg] (K318p Berverlo, ...
L331b Boukoul,
L419p Elen,
L363p Ellikom,
L366p Gruitrode,
L330p Herten,
L332p Maasniel,
L416p Opglabbeek,
L415p Opoeteren,
L331p Swalmen,
L365p Wijshagen),
vierkantige scherp[eg]:
[vierkantige scherpeg] (K358p Beringen, ...
K318p Berverlo),
vol[eg]:
vǫl[eg] (L430p Einighausen
[(driehoekig, 22 houten tanden)]
, ...
L429p Guttecoven
[(2 x zoveel tanden als graseg)]
,
L434p Limbricht,
Q168p s-Herenelderen
[(groter dan greineg)]
),
voorwaartse [eg]:
vø̄rwartsǝ [eg] (Q022p Munstergeleen),
vø̄rǭrsǝ [eg] (Q014p Urmond
[(voor het ineggen van haver)]
),
vruchten[eg]:
vrextǝ[eg] (L364p Meeuwen
[(vierkant)]
),
vrøxtǝ[eg] (L312p Neerpelt
[(geheel van hout)]
),
zaad[eg]:
zat˱[eg] (L248p Lottum),
zot˱[eg] (Q003p Genk),
zuǝt[eg] (Q073p Wimmertingen
[(driehoekig, 21 tanden)]
),
zó̜t˱[eg] (L265p Meijel),
zō ̝ǝt˱[eg] (L414p Houthalen
[(vierkant)]
, ...
Q157p Jesseren
[(driehoekig)]
),
zōt˱[eg] (Q081a Heesveld-Eik),
zōǝt˱[eg] (L359p Beek
[(vierkant)]
, ...
Q071p Diepenbeek,
Q002a Godschei
[(driehoekig, 19-21 tanden, later vierkant)]
,
Q001p Zonhoven
[(driehoekig, later de kettingeg)]
),
zǫt˱[eg] (Q204a Mechelen),
zǭ ̝ǝt˱[eg] (Q211p Bocholtz, ...
Q113p Heerlen
[(lichte drieveldseg)]
,
Q039p Hoensbroek,
Q117p Nieuwenhagen
[(19 tanden)]
,
Q118p Schaesberg
[(21 tanden)]
,
Q116p Simpelveld
[(driehoekig of vierkant, 24-32korte tanden)]
,
Q117a Waubach),
zǭt˱[eg] (L192b Aijen
[(vierkant, van hout, 20-30 tanden; later een 4-delige koppeleg)]
, ...
L417p As
[(vierkant)]
,
L295p Baarlo,
L324p Baexem
[(vierkant, van hout; later geheel van ijzer; ook ijzeren koppeleg)]
,
L215p Blitterswijck,
L317p Bocholt
[(driehoekig, 21 of 22 tanden)]
,
L269b Boekend,
Q002c Bokrijk
[(korte platte tanden)]
,
L331b Boukoul
[(vierkant, van hout)]
,
L360p Bree
[(driehoekig of vierkant)]
,
L247p Broekhuizen,
L426p Buchten
[(21-23 tanden)]
,
Q027p Doenrade
[(driehoekig of vierkant, 9 respectievelijk 16 tanden)]
,
L288c Eind,
L353p Eksel
[(vierkant)]
,
L419p Elen
[(vierkant, jonger dan de driehoekige eg)]
,
L320a Ell
[(vierkant, houten tanden))]
,
L363p Ellikom
[(vierkant, 35 of 40 tanden))]
,
L164p Gennep,
L214a Geysteren,
L366p Gruitrode
[(vierkant)]
,
Q203p Gulpen,
L322p Haelen
[(driehoekig, later vierkant)]
,
Q002p Hasselt
[(ook de kettingeg)]
,
L291p Helden
[(van hout 5-balks)]
,
L330p Herten
[(vierkant)]
,
L292p Heythuysen
[(vierkant, 30 houten tanden))]
,
L246p Horst
[(4-delig)]
,
L289a Hushoven,
L369p Kinrooi
[(vierkant)]
,
Q111p Klimmen
[(driehoekig, vana hout, 23 tanden)]
,
L265b Kronenberg
[(vierkant, van ijzer, 25 tanden))]
,
Q088p Lanaken
[(driehoekig, 23 tanden)]
,
L422p Lanklaar
[(vierkant, later meerdelige vierkante eg)]
,
L289b Leuken,
L211p Leunen,
L372p Maaseik
[(vierkant)]
,
L332p Maasniel
[(vierkant)]
,
Q192p Margraten
[(driehoekig of vierkant, van hout, 19-23 tanden)]
,
Q204a Mechelen
[(vierkant)]
,
L217p Meerlo,
L159a Middelaar,
L163a Milsbeek
[(vierkant, van hout; later een 4-delige koppeleg)]
,
L319p Molenbeersel
[(vierkant)]
,
L382p Montfort,
L288p Nederweert,
L294p Neer,
L367p Neerglabbeek
[(vierkant, van hout, later ijzeren zigzag)]
,
L321p Neeritter
[(vierkant, houten of ijzeren tanden))]
,
L368p Neeroeteren
[(vierkant)]
,
L418p Niel-bij-As,
Q197p Noorbeek,
L322a Nunhem,
L362p Opitter
[(vierkant, 4- of 5-balks)]
,
L415p Opoeteren
[(vierkant)]
,
L163p Ottersum
[(vierkant, van hout; later een 4-delige koppeleg)]
,
L290p Panningen
[(fijner en schuiner getand dan ''stoppeleg'')]
,
L358p Reppel
[(vierkant)]
,
L266p Sevenum,
L192a Siebengewald
[(4-delig)]
,
Q020p Sittard,
L318p Stramproy
[(van hout, minder schuin getand dan de onkruideg )]
,
L331p Swalmen
[(vierkant, van hout)]
,
L246a Swolgen,
L270p Tegelen
[(vierkant)]
,
Q112z Ten Esschen,
Q197a Terlinden,
L245b Tienray,
L361p Tongerlo
[(vierkant, 4-balks)]
,
L318b Tungelroy
[(vierkant, houten tanden))]
,
L268p Velden
[(van ijzer, fijn getand)]
,
L214p Wanssum,
L289p Weert
[(vierkant, van hout)]
,
Q005p Zutendaal
[(driehoekig, van hout; later vierkant, ook van ijzer)]
),
zǭǝt˱[eg] (L282p Achel
[(vierkant, van hout)]
, ...
L314p Overpelt
[(vierkant, van hout)]
),
zaadeegjes:
zǭt˱ē̜xskǝs (L269b Boekend),
zaadegen:
zǭt˱ē̜gǝ (L265b Kronenberg),
zǭt˱ē̜x (L163p Ottersum),
zaadegjes:
zǭt˱ęxskǝs (L247p Broekhuizen),
zaai-egjes:
zǭi̯ęxskǝs (L246p Horst
[(4 naast elkaar)]
),
zaai[eg]:
zeęi̯[eg] (L429a Berg),
zeǝi̯[eg] (Q015p Stein
[(driehoekig, met kortere 20 tanden dan de stoppeleg)]
),
zi(i̯)[eg] (Q193p Gronsveld),
ziǝi̯[eg] (Q019p Beek),
zø̄ [eg] (Q079a Wintershoven
[(driehoekig)]
),
zā[eg] (Q168a Rijkhoven
[(driehoekig)]
),
zē[eg] (L430p Einighausen
[(vierkant, van hout, 24 tanden)]
, ...
L429p Guttecoven),
zēǝ[eg] (Q022p Munstergeleen),
zē̜[eg] (P051p Lummen
[(vierkant, houten tanden, vroeger ook driehoekig)]
, ...
L433p Nieuwstadt
[(driehoekig, 17 tanden)]
),
zęi̯[eg] (L421p Dilsen
[(vierkant)]
),
zī[eg] (Q106p Bemelen, ...
Q191p Cadier
[(driehoekig of vierkant, 17-23 tanden)]
,
Q194p Rijckholt
[(vroeger driehoelig, 21 houten tanden; later vierkant, geheel van ijzer)]
,
Q101p Valkenburg),
zīi̯[eg] (Q018p Geulle
[(19 of 21 tanden)]
, ...
Q192p Margraten
[(driehoekig of vierkant, 19-23 tanden)]
,
Q198b Oost-Maarland
[(driehoekig, van hout, meest met ijzeren tanden, maar meer dan de onkruideg)]
),
zīǝ[eg] (Q113p Heerlen, ...
Q039p Hoensbroek
[(fijner getand dan onkruideg)]
,
Q192p Margraten
[(driehoekig of vierkant, 19-23 tanden)]
,
Q033p Oirsbeek
[(19-24 tanden)]
,
Q117a Waubach
[(fijner getand dan onkruideg)]
),
zō[eg] (P115p Duras
[(driehoekig)]
, ...
P044p Zelem
[(vroeger driehoekig)]
),
zǭi̯[eg] (K317p Leopoldsburg
[(vierkant)]
, ...
L209p Merselo
[(vierkant, van hout)]
,
L115p Mook
[(vierkant, 4-balks)]
,
K315p Oostham
[(trapeziumvormig)]
,
K353p Tessenderlo
[((trapeziumvormig))]
),
zɛi̯[eg] (L417p As, ...
Q011p Boorsem
[(driehoekig, meer dan 20 tanden)]
,
L421p Dilsen
[(vierkant)]
,
Q087p Gellik
[(driehoekig, 23 tanden)]
,
Q094p Hees
[(driehoekig, fijner getand dan de onkruideg)]
,
Q009p Maasmechelen
[(met korte tanden)]
,
L424p Meeswijk
[(driehoekig, ijzeren tanden, later ijzeren tweeveldseg)]
,
Q096c Neerharen
[(driehoekig, 21 tanden)]
,
L321p Neeritter,
L416p Opglabbeek,
Q010p Opgrimbie
[(vierkant, vroeger driehoekig, ook met ijzeren tanden)]
,
L371p Ophoven
[(vierkant)]
,
Q012p Rekem
[(vierkant, vroeger driehoekig)]
,
L420p Rotem
[(vierkant)]
,
Q187p Sint Pieter,
Q096d Smeermaas
[(21 tanden)]
,
Q013p Uikhoven
[(driehoekig)]
,
Q008p Vucht
[(vierkant, vroeger driehoekig)]
,
L289p Weert),
zɛ̄ ̝[eg] (Q153p Gors-Opleeuw
[(driehoekig)]
, ...
Q079p Guigoven,
Q157a Overrepen),
zɛ̄[eg] (P053p Berbroek
[(vroeger driehoekig, 15-23 tanden)]
, ...
Q163p Berg
[(driehoekig, 27 tanden)]
,
Q072p Beverst
[(driehoekig, 21 tanden)]
,
Q083p Bilzen
[(driehoekig)]
,
Q071p Diepenbeek,
Q170p Grote-Spouwen
[(driehoekig, 21 tanden)]
,
Q002p Hasselt
[(driehoekig, 21 of meer tanden)]
,
Q094p Hees
[(driehoekig)]
,
Q158a Henis
[(fijner getand dan de onkruideg)]
,
Q174p Herderen
[(driehoekig, 22 tanden)]
,
K360p Heusden
[(jonger dan stuikeg en sleepeg)]
,
Q077p Hoeselt
[(driehoekig)]
,
P055p Kermt,
P057p Kuringen
[(driehoekig)]
,
P046p Linkhout
[(driehoekig)]
,
Q089p Martenslinde
[(driehoekig, 26 of 27 tanden)]
,
Q169p Membruggen,
Q090p Mopertingen
[(driehoekig, 25 tanden)]
,
Q082p Munsterbilzen
[(driehoekig)]
,
Q175p Riemst
[(driehoekig, 27 tanden)]
,
Q076p Romershoven
[(driehoekig, 17 of 23 tanden)]
,
P052p Schulen
[(19 tanden)]
,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern
[(driehoekig)]
,
P119p Sint-Lambrechts-Herk
[(driehoekig, 22 tanden)]
,
P058p Stevoort
[(driehoekig)]
,
P056p Stokrooie
[(driehoekig, 21 tanden)]
,
Q162p Tongeren
[(27 tanden)]
,
Q080p Vliermaal,
Q075p Vliermaalsroot,
Q171p Vlijtingen
[(driehoekig, 27 tanden)]
,
Q084p Waltwilder
[(driehoekig)]
,
Q155p Werm
[(driehoekig)]
,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
zɛ̄i̯[eg] (L164p Gennep, ...
L165p Heijen,
Q188p Kanne
[(driehoekig, 27 tanden)]
,
L163p Ottersum,
L192a Siebengewald
[(4-delig)]
,
Q091p Veldwezelt
[(driehoekig)]
,
Q172p Vroenhoven
[(driehoekig)]
,
Q005p Zutendaal),
zigzag:
[zigzag] (L317p Bocholt, ...
L286p Hamont,
L370p Kessenich
[(vierkant, modern)]
,
L367p Neerglabbeek
[(modern)]
,
L423p Stokkem,
L318b Tungelroy,
P044p Zelem
[(modern)]
),
zigzag[eg]:
[zigzageg] (L372p Maaseik, ...
Q192p Margraten,
L424p Meeswijk)
|
Met zaadeg wordt de eg bedoeld waarmee men het (meestal met de hand) gezaaide graan in de aarde werkt. Daarvoor had men vroeger vaak een aparte driehoekige, vierkante of trapeziumvormige houten eg, die later geheel in ijzer was uitgevoerd. Als zaadeg werd in latere tijden een combinatie van 3 of 4 eggetjes gebruikt. Als men voor de verschillende egwerkzaamheden maar één eg ter beschikking had, spande men deze bij het ondereggen van zaak "bot" aan. Voor zover er bijzonderheden omtrent de vorm (‚àÜ, vierkant, –î ), het materiaal en het aantal tanden van deze eg werden opgegeven, zijn deze achter de betrokken plaatsnummers vermeld. Voor zaadeg opgegeven benamingen die meer op de vorm van deze eg wijzen of op het materiaal waaruit deze vervaardigd is, zijn aan het einde van het lemma geplaatst. Wat bedoeld wordt met ''eg'' en ''eg'' is aangegeven in de toelichting bij het lemma ''eg''.' [JG 1a + 1b + 1c + 2c; N 11, 71; N 11A, 159; N J, 10 add.; N P, 15 + 16 add.; A 13, 16b; div.; monogr.]
I-2
|