| 30493 |
dekhamer |
dekbijltje:
dęk˱bilkǝ (Q096c Neerharen)
|
Hamer waarvan de kop aan één kant een dik vierkant uiteinde heeft en aan de andere kant een kleine bijl. De dekhamer wordt door de dakdekker en de strodekker gebruikt om latten te bevestigen en in te korten. [N F, 14; N 64, 142]
II-9
|
| 24407 |
dekken |
dekken:
dękǝ (Q096c Neerharen, ...
Q096c Neerharen),
springen:
spręŋǝ (Q096c Neerharen),
sprɛŋǝ (Q096c Neerharen)
|
Een dak met stro dekken. Het dekken van een strodak geschiedt op dezelfde wijze als met riet. Zie ook het lemma 'Drijven'. [N F, 45b] || Het bevruchten van de koe door de stier. [JG 1a, 1b] || Het bevruchten van het vrouwelijk varken door het mannelijk varken. [N 19, 30; JG 1a, 1b, 1c, 2c; A 43, 20b; monogr.] || Het dekken van het vrouwelijk schaap door de ram. [N 77, 34; N 77, 33; JG 1a, 1b]
I-11, I-12, II-9
|
| 30511 |
deklagen van de euze |
deklaag:
dęklǭx (Q096c Neerharen),
schoofjes:
sxø̄fkǝs (Q096c Neerharen),
topjes:
tø̜pkǝs (Q096c Neerharen)
|
De euzen bestaan doorgaans uit twee deklagen van riet of stro. De eerste laag is ongeveer 60 cm, de tweede ongeveer 150 cm lang. Bij het strodekken wordt voor de eerste laag gebruik gemaakt van kleine stroschoofjes, bij het rietdekken van de bovenste stukken van een rietbos. De tweede laag bestaat bij het strodekken uit een laag stroschoven die, in tegenstelling tot alle volgende lagen, met het ondereinde naar beneden gezet worden. Deze volgende lagen worden zowel bij het rietdekken als het strodekken doorgaans met een rangtelwoord aangeduid: derde, vierde, vijfde laag enz. In dit lemma wordt een onderverdeling gemaakt in: A. de eerste laag van de euzen bij het strodekken; B. de eerste laag van de euzen bij het dekken met riet en C. de tweede laag van de euzen. [N F, 37a-c; N F, 39]
II-9
|
| 30506 |
deklatten |
daklatten:
daklatǝ (Q096c Neerharen),
deklatten:
dęklatǝ (Q096c Neerharen)
|
De latten op het dak waaraan de stro- of rietbedekking wordt vastgemaakt. [N F, 32b; N 4A, 14a]
II-9
|
| 30496 |
dekleertje |
dakledder:
dāklødǝr (Q096c Neerharen)
|
Klein laddertje dat met de twee aan de bovenzijde bevestigde haken achter een panlat gehaakt kan worden. Het dekleertje wordt gebruikt op moeilijk te bereiken plaatsen. [N F, 17]
II-9
|
| 30494 |
dekmes |
mes:
mɛs (Q096c Neerharen),
snijp:
snīp (Q096c Neerharen)
|
Groot mes waarmee men de banden van de schoven lossnijdt. [N F, 15]
II-9
|
| 32618 |
deksel van de metalen gierton |
deksel:
dęksǝl (Q096c Neerharen)
|
De zinken gierton wordt van boven afgesloten met een deksel dat scharnierend bevestigd is aan de kraag van de vulopening. [JG 1a + 1b; N 11A, 54b; monogr.]
I-1
|
| 30485 |
dekwissen |
dekwissen:
dękwøšǝ (Q096c Neerharen),
dekwitsen:
dękwetšǝ (Q096c Neerharen)
|
Taaie twijgjes waarmee de garden aan de panlatten of deklatten van het huis worden vastgebonden. [N F, 6; monogr.]
II-9
|
| 33992 |
dekzeil |
bâche:
baš (Q096c Neerharen)
|
Zeil dat de rug van het paard bedekt als het regent. [JG 1a, 1b]
I-10
|
| 33916 |
dempig |
dempig:
dɛ.mpǝx (Q096c Neerharen),
kortborstig:
kǫrt˱bǫrstex (Q096c Neerharen)
|
Gezegd van runderen of paarden met dempigheid, een bemoeilijking van de ademhaling; bij runderen is het vaak een naziekte van het mond- en klauwzeer. Het paard vertoont een versnelde ademhaling, gepaard met een temperatuursverhoging en hoesten. Dempigheid of kortademigheid is niet chronisch, in tegenstelling tot ''cornage'' (7.38). [JG 1b; A 48A, 38a; L 1, a-m; L 23, 1a en 1b; N 8, 87, 88 en 89a; N 52, 24; S 6]
I-9
|