| 23678 |
misweek |
misweek:
misweek (L282p Achel)
|
Een misweek. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 23553 |
miswijn |
miswijn:
miswieng (L282p Achel)
|
De miswijn [mèswien?]. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 24929 |
modder, slijk |
modder:
de weeg ligt vol modder (L282p Achel),
modder (L282p Achel),
slijk:
sliejk (L282p Achel)
|
modder, slijk [ZND 39 (1942)]
III-4-4
|
| 24091 |
moeder-overste |
moeder-overste:
moeder overste (L282p Achel, ...
L282p Achel)
|
De moeder(overste) in een vrouwenklooster [mameer, moederover-ste, opperste, maer]. [N 96D (1989)] || Een overste in een klooster, abt [euverste, opperste]. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 33019 |
moederkoren |
zwarte haver:
zwarte haver (L282p Achel),
zwartkoren:
zwartkoren (L282p Achel)
|
De zwarte woekering die te voorschijn komt uit de aren van verschillende granen en grassoorten; vooral bekend bij rogge. De getroffen gewassen zijn zowel schadelijk voor mens en dier (vruchtafdrijvend), als tegelijkertijd geneeskrachtig (bloedstelpend en de baring opwekkend). Botanisch is de woekering een schimmel (Ustilago segetum Cord.) waardoor de plant al bij het kiemen geïnfecteerd wordt en die pas naar buiten komt als de gewassen vrucht beginnen te dragen. De ziekte was zeer gevreesd onder de landbouwers en er bestaan dan ook vele, vaak bijgelovige, gebruiken om het moederkoren tegen te gaan. Sommige zegslieden geven dan ook aanvullende opmerkingen die zowel op deze angst als op de waarde van het moederkoren wijzen. De benamingen met moeder- en moer- wijzen wel op de baringbevorderende werking van het moederkoren. In L 250 wordt opgemerkt: "Werd vroeger verzameld voor apotheken; thans in Zwitserland gekweekt."; in L 270: "Een zwak aftreksel van ''moorkore'' werd vroeger direct na de bevalling aan de moeder gegeven; dit i.v.m. tegengaan van bloedverlies; het werd in de koffiemolen gemalen." In Q 97: "Dit moorkore kwam vroeger vaak voor. Tot een bepaalde hoeveelheid was het toelaatbaar. Moorkore werd vroeger goed betaald. Deze plant had namelijk de eigenschap dat ze, in gemalen toestand, in staat was de vrucht te kunnen afdrijven. Reden waarvoor ze door apothekers werd gekocht. Als er teveel van dit spul in het dierenvoer zat, betekende dat voor de boeren vaak een strop. De beesten gingen dan "versjete", d.w.z. de kalveren werden te vroeg geboren en overleefden dit meestal niet." De benaming duivelskoren en duivelsteken alsook de vernoemingen met diernamen wijzen wel op het taboe dat op deze gevreesde ziekte rustte. De benaming hanespoor is wel een leenvertaling van het Fr. ''ergot''.' [A 43, 11; L 1 a-m; L 1 u, 163; L 15, 12; S 24; monogr.]
I-4
|
| 33759 |
moederloos veulen |
weesveulen:
wēsvø̄.lǝn (L282p Achel)
|
Veulen dat met een melkfles grootgebracht wordt. [N 8, 6]
I-9
|
| 17567 |
moedervlek |
geboorteplek:
geboorteplek (L282p Achel),
geboortevlek:
geboortevlek (L282p Achel)
|
Moedervlek: een aangeboren bruine vlek op de huid (moedervlek, moederplek, peperkoor, pepervlek). [N 106 (2001)]
III-1-1
|
| 19309 |
moedig (zijn) |
durven:
hiejen durft alles aon (L282p Achel),
geen bangerik zijn:
`t is gène bangerik (L282p Achel),
`t is gènen bangerik (L282p Achel)
|
hoe drukt ge uit in uw dialect: hij is moedig (hij is geen bangerd, hij durft bv. te vechten) [ZND 39 (1942)]
III-1-4
|
| 33823 |
moedig en opgewekt |
wakker:
wakǝr (L282p Achel)
|
Gezegd van energieke en levendige paarden. [JG 1a; N 8, 64j]
I-9
|