| 19633 |
dampen |
paven:
pāve (L417p As)
|
paffen; Hoe noemt U: Op een hoorbare manier roken; geweldig veel roken (paffen, plotsen) [N 80 (1980)]
III-2-3
|
| 28402 |
dar |
dar:
dar (L417p As)
|
Het mannelijk dier in het bijenvolk. De dar is geboren uit een onbevruchte eicel. In de bijenwoning doet hij niets anders dan eten. Zijn enige functie is het helpen warm houden van het broed door zijn aanwezigheid. Onmisbaar zijn de darren voor de bevruchting van de jonge koningin. Na de paring sterft de dar. De darren worden in mei of vlak daarna geboren. Als het bijenjaar ten einde spoedt, in augustus of september, worden de darren verdreven door de werksters en sterven zij. De dar heeft geen angel. Voor het woorddeel (-bij) leest men de woordtypen bij/bie en bien. In welke plaatsen deze woordtypen respectievelijk voorkomen, ziet men in het lemma Bij. Voor de fonetische documentatie ervan wordt ook verwezen naar het lemma Bij. [N 63, 12c; S 3; L 1a-m; JG 1a + 1b; JG 2b-5, 2; R 3, 42; A 9, 2; Ge 37, 2; monogr.]
II-6
|
| 22042 |
darmsalmonellose |
darmontsteking:
dermóntstééking (L417p As)
|
Hoe noemt U in Uw dialect de volgende ziekten: Darmsalmonellose: groenachtige diarree, koorts, dorst en felle vermagering. Vaak grote sterfte. [N 93 (1983)]
III-3-2
|
| 21084 |
darmvet |
darmvet:
omgeeft de darmen; mindere soort vet
dɛ̄.rəmveͅt (L417p As)
|
darmenvet [Goossens 1a (1955)]
III-2-3
|
| 22051 |
darmwormen |
wormen:
wèrm (L417p As)
|
Hoe noemt U in Uw dialect de volgende ziekten: inwendige parasieten of darmwormen in het algemeen? [N 93 (1983)]
III-3-2
|
| 18250 |
das, sjaal |
plag:
plag (L417p As)
|
das (doek) [ZND 01 (1922)]
III-1-3
|
| 22128 |
de aankomst van de duif telefonisch melden |
bellen:
bèlle (L417p As),
telefoneren:
tellefenère (L417p As)
|
het telefonisch melden van de aankomst van de duif [N 93 (1983)]
III-3-2
|
| 32570 |
de akker bewerken |
akkeren:
akǝrǝ (L417p As),
labeuren:
labē̜rǝ (L417p As)
|
Al het werk op de akker samen (bemesten, ploegen, eggen, rollen enz.) kan als één geheel gezien worden. Het werk op de akker staat dan in tegenstelling tot het werk op de boerderij. Het woord labeuren blijkt de volgende betekenisnuances te hebben: a. al het werk op de akker tot deze gereed is om bezaaid of beplant te worden, b. al het werk op de akker, het zaaien of planten inbegrepen, c. al het werk op de akker in het algemeen, soms met inbegrip van het oogsten. Vaak heeft het de bijbetekenis van zwaar werk verrichten. Opgaven van labeuren de zin van "het boerenbedrijf uitoefenen" of met "zwaar werk doen" als hoofdbetekenis zijn hier niet opgenomen. [N 5A, 95a add.; N 11A, 132 add.; N 11A, 143; JG 1a + 1b; L 37, 11c; monogr.]
I-1
|
| 23256 |
de avond luiden |
de kerk sluiten luiden:
ət ly(3)̄t kərk sly(3)̄tə (L417p As)
|
Het angelus luiden aan het begin van de avond [het luidt......?] [de koster luidt......?]. [N 96A (1989)]
III-3-3
|
| 18898 |
de baas spelen |
baas spelen:
baas spiele (L417p As),
de boks aanhebben:
(vrouw!).
de bóks aanhébbe (L417p As),
domineren:
dominéére (L417p As),
regeren:
regéére (L417p As),
responsable (fr.) zijn:
rèspónsabel zeen (L417p As)
|
de baas spelen, het voor het zeggen willen hebben [oversukkelen] [N 85 (1981)] || de verantwoording hebben over een zaak of instelling [beheren, regeren] [N 85 (1981)]
III-1-4
|