| 33321 |
grond waarop de boerderij staat |
bergje:
bɛrǝxskǝ (K358p Beringen)
|
Vaak zijn boerderijen op een natuurlijke lichte verhoging in het terrein gebouwd. Naast de meer algemene benamingen van de plek waarop het bedrijf ligt, vinden we dan ook enkele specifiek op die hoogte betrekking hebbende benamingen. Ze staan achter in het lemma bijeen. [N 5A, 74a; A 10, 1; monogr.]
I-6
|
| 33674 |
grond, aarde |
grond:
grōnt (K358p Beringen)
|
De algemene benaming. [S 1, 7, 11, 42; Wi 52; R III, 5, 6, 7, 8; L A1, 150; Vld.; N 18, add.; monogr.]
I-8
|
| 33308 |
grondkrabber |
krabber:
krabǝr (K358p Beringen)
|
Haak voor het losmaken van de grond en voor het wieden. Het gereedschap heeft 3 of 4 vaak sterk gebogen tanden, die langer zijn dan de tanden van de hark; door de tanden onderscheidt de krabber zich ook van de schoffel die een mesvormig werkend deel heeft, maar voor hetzelfde doel wordt gebruikt. Hier is het materiaal uit de vragen N 18, 55-63 opgenomen waarbij niet het doel om mest te trekken is aangegeven. Bij het hier opgenomen type mesthaak is dit àndere doel, het losmaken van de grond, uitdrukkelijk aangegeven. Het materiaal geeft geen aanleiding voor een apart lemma Aardappelkrabber. Naast het voornaamste doel waarvoor dergelijke haken worden gebruikt, het loswoelen van de grond, zijn nog drie andere doeleinden en typen haken in het materiaal onderscheiden die aan het einde van lemma zijn opgenomen: 1. haak voor het schoonmaken van sloten e.d.; 2. brandhaak of weerhaak om iets op te vissen: gereedschap met zeer lange steel; het werkend deel is een (oude) riek met omgekrulde scherpe punten; het was vroeger op de boerderij voorhanden om in geval van brand het brandend dakstro weg te kunnen trekken; 3. drie-of viertand, naar de vorm benoemd, zonder enige aanwijzing voor het gebruiksdoel. [N 18, 55 - 63, behalve hetgeen is ondergebracht in het lemma mesthaak in WLD.I.1, p. 12; monogr.; add. uit JG 1a, 1b]
I-5
|
| 20346 |
grootmoeder |
grootmoe:
grutmoe (K358p Beringen),
grootmoeder:
groeitmoeder (K358p Beringen),
grūūtmŏĕddər (K358p Beringen)
|
grootmoeder [ZND 35 (1941)] || grootmoeder (gemeenzaam/kindertaal) [ZND 35 (1941)]
III-2-2
|
| 25007 |
grootte |
grootte:
gru:ətə (K358p Beringen)
|
grootte [ZND 01 (1922)]
III-4-4
|
| 20288 |
grootvader |
grootvader:
groeitvader (K358p Beringen),
grote pa:
kindertaal
gruttepa (K358p Beringen),
peetje:
vroeger
peke (K358p Beringen)
|
grootvader [ZND 35 (1941)] || grootvader (gemeenzaam/kindertaal) [ZND 35 (1941)]
III-2-2
|
| 33317 |
grote boerderij |
winning:
weneŋ (K358p Beringen)
|
Als grootte-aanduiding geven de informanten doorgaans "minstens 10 hectare" op; soms noemt men ook de maximum-grootte erbij, bijvoorbeeld: "van 20 tot 40 ha". Het aantal paarden is vaak ook criterium om van een "groot bedrijf" te spreken, bijvoorbeeld "boerenhof met paarden" (L 213). In het Leuvens materiaal, lijst 35, vraag 59 is gevraagd naar geleg of geleeg, met de betekenis "boerderij met grote landerijen". Naast specifieke termen vindt men tussen de opgaven ook enige omschrijvingen, vooral met behulp van het bijvoeglijk naamwoord groot. Voor de fonetische documentatie van het type boerderij, zie het lemma "boerderij, algemeen" (1.1.1). [A 10, 2c en 3a; L 22, 1a; L 35, 59; monogr.; add. uit L 38, 22]
I-6
|
| 25060 |
grote hoeveelheid, hoop |
hoop:
ps. of toch omspellen volgens IPA: [hË\\p]?
hu:əp (K358p Beringen),
hoop (aarde):
nə hūp jɛr (K358p Beringen)
|
grote hoeveelheid (bezie, hoop, pook, tas, klamp, kluts, krooi, berm, kluft, bres, mouk, del) [ZND B2 (1940sq)] || hoop [ZND 01 (1922)]
III-4-4
|
| 22504 |
grote knikker |
bomket:
bongket, boemket, bomket, bommeket (K358p Beringen),
Klein-Vrankrijk [pag. 22: De streek rond Beringen]. (t Daghet in den Oosten XI)
bomket (K358p Beringen),
bonket:
boenkket (K358p Beringen),
buŋkeͅt (K358p Beringen),
nə buket (K358p Beringen),
kartets:
kerdets (K358p Beringen),
Zie Crompvoets, H. (1991), [De regionale toptiens van dialectwoorden en -begrippen.]: Limburg. In: H. Crompvoets en A. Dams (red.), Kroesels op de bozzem. Het Dialectenboek. Waalre: Stichting Nederlandse Dialecten, blz. 122-136 [blz. 126].
kerdets (K358p Beringen)
|
Een dikke glazen knikker. [ZND B1 (1940sq)] || Grosser Wurfmurmel. || Hetzelfde als bom: Dikke knikker, kartesch, kogel. || knikker [SND (1991)] || Knikker: de grote (glazen of stenen). [ZND 16 (1934)]
III-3-2
|
| 19103 |
guit, schalk |
guit:
ook materiaal znd 24, 35
gōēt (K358p Beringen)
|
guit (grappenmaker) [ZND 24 (1937)]
III-1-4
|