| 32976 |
rogge |
koren:
[koren] (K358p Beringen),
rog(ge):
rǫgǝ (K358p Beringen)
|
Secale cereale L. Tot in de jaren vijftig het meest geteelde graangewas in Limburg, met uitzondering van Haspengouw, waar tarwe de meest verbouwde graansoort was. Men zaait ongeveer 170 kg rogge per hectare. Het koren-gebied in dit lemma wijkt aanzienlijk af van dat in het lemma ''graan, koren'' (1.2.1); vergelijk de kaarten die bij de lemma''s getekend zijn. Zie voor de benaming koren en voor de fonetische documentatie van het woord [koren] in het gebied waar ''koren'' zowel de algemene benaming alsook de benaming van de rogge is, het lemma ''graan, koren'' (1.2.1). Zie afbeelding 1, a. [JG 1a, 1b; L 34, 55b; L lijst graangewassen, 6; S 30; Wi 52; monogr.; add. uit N 15, 1a]
I-4
|
| 20760 |
roggebrood |
paardenbrood:
perdebroeët (K358p Beringen),
pompernikkel:
Syst. Frings Pompernikkel: zwart Duits brood
poͅmpərneͅkəl (K358p Beringen),
roggebrood:
roggebroeid (K358p Beringen),
roggebrood (K358p Beringen),
röggebroēͅd (K358p Beringen)
|
Kent uw dialect het woord pompernikkel = bepaald soort roggebrood. A.u.b. ook de dialectvorm van uw plaats opgeven en eventueel de betekenis toelichten. [N 16 (1962)] || roggebrood [ZND 34 (1940)]
III-2-3
|
| 18314 |
rok als bovenkledingstuk |
overrok:
euverrok (K358p Beringen),
øvəroͅk (K358p Beringen),
schors:
schors (K358p Beringen),
sXoͅrs (K358p Beringen)
|
rok als bovenkledingstuk [aoverrok, bovenrok, booveschort] [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 18320 |
rok van grove stof |
grove rok:
grove rok (K358p Beringen),
grovə roͅk (K358p Beringen),
mantelrok:
mantelrok (K358p Beringen, ...
K358p Beringen)
|
rok van grove zware stof [teerteje rok, pels, tiejte sjort] [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 18284 |
rok: algemeen |
rok:
rok (K358p Beringen, ...
K358p Beringen),
roͅk (K358p Beringen),
schors:
cfr. WNT: schors (II), van schorsen: Schort. Verouderd.
sxors (K358p Beringen),
schort:
sjort (K358p Beringen),
šoͅrt (K358p Beringen)
|
rok (kledingstuk voor vrouwen) [ZND B1 (1940sq)] || vrouwenrok, kledingstuk dat van het middel af naar beneden hangt [rok, schort, schot, malbeusj] [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 18318 |
rokkussentje |
wrong:
vronk (K358p Beringen, ...
K358p Beringen,
K358p Beringen),
vroŋk (K358p Beringen)
|
kussentje waarmee men de rok naar achteren doet uitbollen [keu, keuje, vronk] [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 32835 |
rolkrabber |
welkrabber:
wɛlkrabǝr (K358p Beringen)
|
Om aanklevende aarde en paardevijgen van de rol te verwijderen kon men gebruikmaken van allerlei voorwerpen. Als men zich niet bediende van een speciale krabber of stok, reinigde men de rol met de ploegstok (zie beneden), met een willekeurige stok (P 48), met de steel van een schop of hark (Q 96d), met de spade of een andere schop (L 192a, 282, 332, P 107a, Q 3a, 4, 9, 77, 93, 96, 97, 111, 116, 194, 197, 198b), met een kleine hak (P 107a), met een pannescherf, steen of stokje (L 270), of met de punt van de schoen of klomp (L 115, 192b). Enkele termen lijken te wijzen op een aan het raam bevestigde plank of lat, die men zo nodig tegen de rol moest drukken of waardoor de rol tijdens het werk werd schoon gehouden. Voor de (...)-varianten zie men het lemma ''ploegstok''. [N 11A, 188; N 18, 149]
I-2
|
| 32834 |
rollen |
draaien:
drɛ̄i̯jǝn (K358p Beringen),
omdraaien:
ømdrē̜n (K358p Beringen),
wellen:
wɛlǝ (K358p Beringen)
|
De koe tijdens het kalven op de rug wentelen. [N 3A, 50] || Het land bewerken met de rol, met de rol over het land gaan. In dit lemma zijn ook enige termen ondergebracht, die het rollen met een bepaald doel, resp. een tweetal manieren van rollen naar de richting betreffen. Voor het (...)-gedeelte van de varianten daarvan zij verwezen naar het simplex wellen aan het be-gin. [JG 1a + 1b; N 11, 87; N 11A, 187a + b + c + 189a; N P, 20 add.; monogr.]
I-11, I-2
|
| 33473 |
rond gat boven in de schuurgevel |
lochtkot:
(mv)
lǫxtkotǝr (K358p Beringen),
uilekot:
ø̜̄lǝkǫt (K358p Beringen)
|
Boven in de korte gevel van een schuur zijn een of meer ronde openingen zonder glas die dienen ter belichting en beluchting en ook als toegang voor de uil die dan in de schuur muizen kan vangen. In L 211, 290 en 318b is het een halfronde opening. Zie ook het lemma "gat in een klein dagschild" (4.2.10). Het materiaal is ondergebracht in een gecombineerde woord- en klankkaart, te vergelijken met de kaart die is gemaakt van het materiaal van het lemma "kippenuitgang" (kaart 35) en bevat de geografische verspreiding van de benamingen kot, gat en lok, telkens met opgave waar de klinker lang en kort is. De termen almsgat en schallok slaan eigenlijk op de galmgaten van de kerktoren. [N 4A, 44a; N 5A, 73b; N F, 50c; monogr.; add. uit N 64, 153]
I-6
|
| 20705 |
rond wittebrood |
mik:
Syst. Frings
meͅk (K358p Beringen)
|
Plat, rond wittebrood (plats?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|