| 34597 |
rongblokken |
romblokken:
rǫmblǫkǝn (K358p Beringen
[(enkelv rǫmblǫk)]
)
|
Twee tot vier dwarsbalken die zowel bij de hoogkar met ladders als bij de langwagen voorkomen en waarin op de uiteinden de rongen gestoken worden. Bij de hoogkar gaat het om blokken waarop de ladders rusten. Deze ladders worden dan ondersteund door de rongen, die in de rongblokken zitten. Bij de wagen gaat het om dwarsbalken die op de langboom bevestigd zijn. Hier ondersteunen de rongen die in de rongblokken zitten de zijwanden van de wagen. [N 17, 12b + 13a + 44f + 44g; N G, 70c; JG 1b; JG 1d; JG 2b; JG 2c; monogr.]
I-13
|
| 34596 |
rongen |
kramstekken:
kramstękǝ (K358p Beringen),
rongstekken:
roŋstękǝ (K358p Beringen),
stekken:
stɛkǝ (K358p Beringen)
|
Twee tot acht houten of ijzeren spijlen die op de kar of wagen staan ter versteviging en/of ondersteuning van de zijwand (zowel -plank als -ladder). De rongen zitten bij de wagen in de rongblokken, terwijl ze bij de kar door middel van rongkrammen bevestigd zijn aan de onderzijde van de draagbalken van de karbak. [N 17, 12c + 31 + 44g + add; N G, 60d; JG 1a; JG 1b; JG 2b; JG 2c; Lu 4, 3a]
I-13
|
| 34029 |
roodbonte koe van het donkerrode type |
rode:
rūi̯ (K358p Beringen),
rode koe:
rui̯ [koe] (K358p Beringen)
|
Zie voor de fonetische documentatie van (koe) het lemma ''koe'' (3.3.1). [N 3A, 121a]
I-11
|
| 34030 |
roodbonte koe van het oranjerode type |
bleke:
blikǝ (K358p Beringen),
rode koe:
rui̯ [koe] (K358p Beringen)
|
Zie voor de fonetische documentatie van (koe) het lemma ''koe'' (3.3.1). [N 3A, 121b]
I-11
|
| 33686 |
roodbruine aarde |
rode grond:
rujǝ gront (K358p Beringen),
steengrond:
stingront (K358p Beringen)
|
De roodbruine aarde waarmee men de stijlen, balken en kozijnen van vakwerkhuizen kleurt. [N 27, 46]
I-8
|
| 18048 |
roof(je) (korst op een wonde) |
korst(je):
korst krɛgə (K358p Beringen),
roof(je):
roef (K358p Beringen),
roeèf (K358p Beringen),
rūəf (K358p Beringen)
|
hoe heet de korst die op een wonde komt ? [ZND 41 (1943)] || korsten (een k. krijgen, b.v. een wonde) [ZND 01 (1922)] || roof (korst op een wonde) [ZND B1 (1940sq)]
III-1-2
|
| 24239 |
roofvogel, algemeen |
arend:
ārēnd (K358p Beringen)
|
arend [Willems (1885)]
III-4-1
|
| 33714 |
rooien |
hakken:
hakǝ (K358p Beringen),
uitdoen:
ødūn (K358p Beringen)
|
Een stuk grond ontdoen van bomen, boomstronken, wortels en struikgewas. Een object als struiken, stronken, bomen, puisten is niet gedocumenteerd. [N 27, 6; N 27, 8b; R 3, 1; monogr.]
I-8
|
| 33202 |
rooien met de hand, dabben |
dabben:
dabǝ(n) (K358p Beringen),
scharren:
sxē̜rǝ (K358p Beringen)
|
Het met de hand uit de grond halen van aardappelen: het uit de grond trekken van de struik, het schudden ervan zodat de aardappelen van de wortels vallen en het bijeenrapen ervan. In de A- en Lu-vragenlijsten was wel uitdrukkelijk de vraag "rooien met de handen" opgenomen, maar doorgaans toch het algemene woord voor rooien opgegeven, hetzelfde als in het vorige lemma Rooien, Algemeen. In deze gevallen is hier dat algemene woord niet herhaald. Hier staan alleen de lexicale afwijkingen van "uitdoen". [N 12, 18b; JG 1a, 1b; monogr.; add. uit A 23, 17d2; Lu 1, 17d2]
I-5
|
| 33204 |
rooien met de ploeg |
uitakkeren:
ø̜̄t˱akǝrǝ (K358p Beringen),
uitrijden:
ø̜tręi̯ǝ (K358p Beringen)
|
Rooien met een werktuig dat door een paard of een trekker getrokken wordt. Vergelijk de opmerking van J.Goossens bij zijn enquête-materiaal: "Tegenwoordig rooit men ook aardappelen met de ploeg. Dit is niet zo moeilijk omdat de aardappelen in ɛbalkenɛ groeien nadat ze aangeaard zijn. Voor de fonetische documentatie van uitdoen, zie het lemma Rooien, Algemeen. [N 12, 17; JG 1a; monogr.; add. uit N 12, 18]
I-5
|