| 33998 |
twijg |
wis:
wes (Q072p Beverst)
|
Vaak wordt in plaats van een zweep ook een twijg gebruikt om het paard aan te vuren. [JG 1a, 1b; monogr.]
I-10
|
| 33327 |
u-vormige hoeve |
open mesthof:
ōpǝ męstef (Q072p Beverst)
|
De bebouwing ligt in hoefijzervorm; de binnenplaats is aan drie zijden gesloten door woonhuis, stallen en schuren. Enkele opgaven komen overeen met de algemene benaming voor de boerderij; ter plekke is dan de U-vormige bouw de algemeen gebruikelijke. Voor de fonetische documentatie van deze gevallen wordt verwezen naar het lemma "boerderij, algemeen" (1.1.1). Zie kaart 4, het Ten Geleide van deze aflevering en afbeelding 5. [N 4A, 3]
I-6
|
| 33597 |
ui, ajuin |
indje:
e.nžəs (Q072p Beverst),
enže (Q072p Beverst),
joun:
jauen (Q072p Beverst, ...
Q072p Beverst)
|
ajuin (sg) [Goossens 1b (1960)], [Goossens 2a (1963)], [Goossens 2b (1963)]
I-7
|
| 33788 |
uier |
ouwer:
ūu̯ǝr (Q072p Beverst),
uier:
ē.ǝr (Q072p Beverst),
ēǝr (Q072p Beverst),
ē̜i̯ǝr (Q072p Beverst),
ɛi̯ǝr (Q072p Beverst),
ɛ̄i̯ǝr (Q072p Beverst)
|
[JG, 1b; A 30, 6e; L 49, 6e; N 8, 39a en 39b]De melkklier van de koe zoals zij zich uitwendig vertoont onder aan de buik. Op de kaart is het woordtype uier niet opgenomen. [JG 1a, 1b; Gwn V, 7; L 8, 24a; L 14, 27a; RND 127; S 38; Wi 51; monogr.] || Uier, alle tepels samen. [N 19, 19b; JG 1a, 1b]
I-11, I-12, I-9
|
| 34157 |
uieren |
bijkomen:
(de koe) kømp bei̯ (Q072p Beverst)
|
Een zwellende uier krijgen in de draagtijd, gezegd van de koe. [N 3A, 35; A 9, 16; monogr.]
I-11
|
| 24260 |
uil |
uil:
eͅil (Q072p Beverst)
|
uil [ZND A2 (1940sq)]
III-4-1
|
| 32722 |
uit de voor schieten |
uitspringen:
ō.tspręŋǝ (Q072p Beverst)
|
Als men bij het ploegen op een hard voorwerp (b.v. een steen) stoot, of als men met name bij een voetploeg de staart niet vast of niet goed recht houdt, kan de ploeg uit de voor schieten: het ploeglichaam belandt dan in de vorige voor. [JG 1a;N 11A, 124b]
I-1
|
| 33185 |
uiteen poten |
wijd:
węi̯t (Q072p Beverst)
|
De pootaardappelen verder uiteen zetten dan men gewoonlijk doet. Bij de bijwoordelijke uitdrukkingen in dit lemma moet steeds het werkwoord voor "poten": ɛpoten, plantenɛ of ɛzettenɛ, worden toegevoegd; zie daartoe het lemma Poten. [N M, 18b]
I-5
|
| 32709 |
uiteenploegen |
afslaan:
ǭ.fslø̜.n (Q072p Beverst),
klieven:
klīvǝ (Q072p Beverst),
uitereenvaren:
ǭu̯tǝrēi̯nvǭrǝ (Q072p Beverst),
ǭtǝrē.nvǭ.rǝ (Q072p Beverst)
|
Manier van ploegen (met een "enkele" ploeg), waarbij de voren in de richting van de zijkanten van de akker worden omgekeerd. Nadat men aan een van beide zijden de eerste voor heeft geploegd, laat men de ploeg slepend over de wendakker gaan naar de andere zijde, om daar de tweede voor te ploegen. Via de andere wendakker verplaatst men zich weer naar de overzijde. Achtereenvolgens ploegt men nu de 3e voor tegen de Ie, de 4e tegen de 2e, enz. Terwijl de sleepweg van de ploeg over de wendakkers steeds korter wordt, komen de beide voren dichter bij elkaar te liggen, totdat zij midden op de akker bij elkaar komen en daar een greppel of laagte vormen. Voor de termen aanschieten op de reen en op de reen beginnen zie men ook het lemma de eerste voor ploegen, onder C. [N 11, 48; N 11A, 121a; JG 1a + 1b; A 33, 1a + b; monogr.]
I-1
|
| 25568 |
uitgedroogd |
slap afgewerkt:
slap ovgǝwøk (Q072p Beverst)
|
Gezegd van slecht deeg. [N 29, 29c]
II-1
|