| 19356 |
mopperen |
britselen:
brit’sele (Q121c Bleijerheide),
grommen:
jrom’me (Q121c Bleijerheide),
grotsen:
jrot’se (Q121c Bleijerheide),
knoteren:
knót’tere (Q121c Bleijerheide),
mekkeren (<du.):
mek’kere (Q121c Bleijerheide),
monkelen:
món’kele (Q121c Bleijerheide),
rauwelen:
rau’wele (Q121c Bleijerheide)
|
grommen || mopperen || mopperen, fluisteren || tegensputteren, kankeren
III-1-4
|
| 33538 |
morel, zure kers |
meikers:
mai’kieësj (Q121c Bleijerheide)
|
meikers
I-7
|
| 28038 |
morskool |
schandegemaakte kool:
šaŋǝmādǝ koǝl (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
verloren kool:
vǝrloǝrǝ koǝl (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
[Winterslag, Waterschei])
|
Gemorste kool. [N 95, 462]
II-5
|
| 29998 |
mortel |
kalk:
kalǝk (Q121c Bleijerheide),
spijs:
špīs (Q121c Bleijerheide)
|
Een mengsel van gebluste kalk of cement, zand of tras en water. Het wordt gebruikt om bij het metselen de stenen tot een samenhangend, vast geheel te verbinden. De aard en de hoeveelheid van de grondstoffen bepalen het gebruik van de verschillende soorten mortels. Vgl. de volgende lemmata. (zie kaart) [monogr.; div.]
II-9
|
| 30009 |
mortel bereiden |
spijs maken:
(spijs) māxǝ (Q121c Bleijerheide)
|
De verschillende grondstoffen voor de bereiding van mortel afmeten en dooreenmengen. Zie voor de fonetische documentatie van '(mortel)', '(spijs)', etc. het lemma 'Mortel'. [N 30, 40a; monogr.]
II-9
|
| 30017 |
mortelbak |
kalkbak:
kalǝk˱bak (Q121c Bleijerheide),
spijsbak:
[spijs]˱bak (Q121c Bleijerheide),
spijsvogel:
špīs˲vuǝjǝl (Q121c Bleijerheide)
|
Van een handvat voorziene houten bak, soms aan de binnenzijde met blik of zink versterkt, waarmee de handlanger de aangemaakte mortel op de schouder naar de metselaar brengt. Aan de onderzijde van de bak kan een houten stok bevestigd zijn. Er bestaan ook geheel uit metaal vervaardigde mortelbakken. Zie ook afb. 22. In Q 198 kende men een uitvoering die van twee armen was voorzien en op beide schouders rustte. Zie voor de woordtypen 'vogel' en 'spijsvogel' ook het lemma 'Modderbak' in wld ii.8, pag. 40. De woorddelen '(mortel)-' ,'(spijs)-' etc. zijn fonetisch gedocumenteerd in het lemma 'Mortel'. [N 30, 45b; monogr.; div.]
II-9
|
| 30008 |
mortelbed |
mischung:
mišuŋ (Q121c Bleijerheide)
|
De hoeveelheid mortel die in één keer wordt klaargemaakt. In Q 198 werd een hoeveelheid mortel bereid die voldoende was om 'vier stootskarren' ('vīr štutskarǝ') te vullen. De woordtypen 'één molen spijs' (Q 20) en 'één molen' (K 359, Q 83) wijzen op het gebruik van een cementmolen bij het maken van de mortel. Zie voor het woordtype 'malooi' (P 176b) ook het lemma 'Malooi' in wld ii.3, pag. 157. [N 30, 42; monogr.]
II-9
|
| 30016 |
morteldrager |
handlanger:
[handlanger] (Q121c Bleijerheide)
|
De handlanger die speciaal belast is met het vervoeren van de aangemaakte mortel van de mortelplaats naar de metselaar. Vroeger werd daarvoor gebruik gemaakt van de mortelbak, tegenwoordig transporteert men de mortel doorgaans met behulp van een kruiwagen. Zie voor de fonetische documentatie van de tussen '(...)' geplaatste termen de lemmata 'Mortel' en 'Handlanger'. [N 30, 45a; N 30, 2c; monogr.]
II-9
|
| 30011 |
mortelhak |
kalkhaak:
kalǝkhǫak (Q121c Bleijerheide)
|
Hak waarmee de grondstoffen voor de verschillende mortels worden gemengd. Zie ook afb. 21. Zie voor de fonetische documentatie van de woorddelen '(spijs)-' en '(mortel)-' het lemma 'Mortel'. [N 30, 41c; monogr.]
II-9
|
| 30019 |
mortelkuip |
kalktijn:
kalǝktsiŋ (Q121c Bleijerheide)
|
Bak of kuip waar de metselaar mortel uit neemt tijdens het metselen. Het bestaat gewoonlijk uit een doorgezaagd olie- of teervat. [N 30, 46a; monogr.]
II-9
|