| 23604 |
voetgebeden |
voetgebeden:
vutgebeeën (Q071p Diepenbeek)
|
De gebeden aan de voet van het altaar, de voetgebeden. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 30509 |
voetpannen |
euze:
ø̜jzǝ (Q071p Diepenbeek),
euzeloop:
ø̜slop (Q071p Diepenbeek)
|
De paar rijen pannen die de onderrand van het dak vormen wanneer dit deels met stro en deels met pannen wordt gedekt. [N F, 34a; N 4A, 27c; monogr.]
II-9
|
| 32518 |
voetwissen |
staakwissen:
stēkwisǝ (Q071p Diepenbeek)
|
De wissen waarmee het voetstuk wordt gevlochten. Het vlechten van de voet werd in Maastricht (Q 95): een voetje deronder werken (ǝn vø̄tšǝ dǝrondǝr węrǝkǝ) genoemd. [N 40, 68; N 40, 69]
II-12
|
| 17778 |
voetzool |
plank:
plaŋk vanə vūət (Q071p Diepenbeek),
zool:
zōil (Q071p Diepenbeek)
|
hoe heet het onderste vlak van de voet [ZND 40 (1942)]
III-1-1
|
| 24268 |
vogel, algemeen |
gevogel:
gəvøͅxəl (Q071p Diepenbeek),
gevogelte:
gevögelte (Q071p Diepenbeek),
vogel (enk.):
vogel (Q071p Diepenbeek)
|
gevogelte [Willems (1885)], [ZND 35 (1941)] || vogel [Willems (1885)]
III-4-1
|
| 24755 |
vogelmelk |
noenster:
nŏĕnstéér (Q071p Diepenbeek),
-
ɛnunste.r (Q071p Diepenbeek)
|
gewone vogelmelk [DC 60a (1985)] || Vogelmelk (ornithogalum umbellatum 10 tot 30 cm groot. De bladeren zijn wortelstandig, smal, plat, en wit gestreept; de bloemen bevinden zich in een schermvormige tros met afstaande steeltjes, het bloemdek is 6-bladig, van binnen wit, van buiten groen m [N 92 (1982)]
III-4-3
|
| 24487 |
vogelmuur |
moer:
mū.r (Q071p Diepenbeek),
muur:
mōēr (Q071p Diepenbeek),
-
mu.r (Q071p Diepenbeek)
|
Muur (stellaria media 5 tot 30 (cm?) hoog. De stengels zijn liggend of opstijgend, rond, met 1 rij haren; de bladeren zijn eivormig, de onderste gesteeld; de bloemen zijn klein en wit van kleur, de kroonbladeren zijn even lang als, of korter dan de kelk [N 92 (1982)] || Stellaria media L. Zeer algemeen voorkomend onkruid op bouwland en braakliggende gronden met kleine donkere zaadjes en groene blaadjes. Het groeit laag boven de grond in samenhangende trossen en bloeit van februari tot november met kleine witte bloempjes. Kippen (en kanaries) eten het graag en sommige benamingen wijzen ook hierop. De lengte varieert van 10 tot 40 cm. Het is bekender onder de oude naam muur. Voor weie (wilgen) zie ook de toelichting bij het lemma Hanepoot. [JG 1a, 1b, 2c; A 60A, 59; monogr.] || vogelmuur [DC 60a (1985)]
I-5, III-4-3
|
| 24270 |
vogeltje dat nog niet kan vliegen |
kwagjong:
kwag jong (Q071p Diepenbeek)
|
jonge vogel die nog niet kan vliegen [ZND 36 (1941)]
III-4-1
|
| 33620 |
vogelverschrikker |
vogelenschrik:
veugelensjrik (Q071p Diepenbeek)
|
kruis met lappen in de gedaante van een pop om vogels af te schrikken [Lk 04 (1954)]
I-7
|
| 24892 |
vogelwikke |
gerij:
grø̜i̯ (Q071p Diepenbeek),
krukken:
krø̜kǝ (Q071p Diepenbeek),
wikke(n):
wekǝ (Q071p Diepenbeek)
|
Vicia cracca L. Algemeen voorkomend klimmend onkruid in graslanden en bermen, aan bosranden en waterkanten met paarsblauwe bloempjes in langgesteelde trossen en lange stengels. Het bloeit van juni tot september. De lengte varieert van 30 tot 200 cm. Dit onkruid wordt vaak verward met ringelwikke (Vicia hirsuta (L.) S.F. Gray), waar het sterk op lijkt, maar dat kleiner is (15 tot 60 cm.) en blauwachtig witte bloempjes heeft, die van mei tot juli bloeien. Ringelwikke komt meer voor op zandige bermen en akkerland, waar het bijzonder schadelijk is voor het koren. Bij de opgaven wordt door de informanten vaak geen onderscheid gemaakt. Voor de typen rij, gerij en wilde liezen (en samenstellingen of contaminaties zoals rijwikke) is steeds aangegeven dat het om de kleinere ringelwikke gaat. Oorspronkelijk was dit bij rijf ook het geval, maar dit woord heeft op sommige plaatsen betekenisuitbreiding ondergaan en is "wikke in het algemeen", dus ook de grotere vogelwikke, gaan aanduiden. Hier en in andere woordtypen is aangegeven d.m.v. (groot) en (klein) om welke van de twee uitdrukkelijk aangegeven variëteiten het gaat. De typen met wik zijn ondergebracht bij wikke; de naam wikke zelf wordt wel als een meervoud geïnterpreteerd; vandaar de mogelijke meervoudsvorm van het woordtype wikke(n). De windende groeiwijze heeft geleid tot gemeenschappelijke namen met de haag- en akkerwinde; de groeiplaats in het koren tot gemeenschappelijke namen met de klaproos (de typen met kol) en de schadelijkheid tot enkele niet-specifieke onkruidbenamingen (onkruid, drek, knoei, vuiligheid). Vergelijk ook het lemma Voederwikke. [N 11A, 29e; N C 1a, 1b; N Q 1b; JG 1a, 1b, 1c, 2c; monogr.]
I-5
|