| 17810 |
halen |
halen:
hoale (L431p Dieteren)
|
halen [SGV (1914)]
III-1-2
|
| 20343 |
half- of stiefbroer |
halve broer:
hauve broor (L431p Dieteren, ...
L431p Dieteren)
|
half- of stiefbroeder [DC 05 (1937)]
III-2-2
|
| 20344 |
half- of stiefzuster |
halfzuster:
hauf zöster (L431p Dieteren),
haufzöster (L431p Dieteren)
|
half- of stiefzuster [DC 05 (1937)]
III-2-2
|
| 32987 |
halm, stengel van de graanplant |
halm:
halǝm (L431p Dieteren),
spier:
špīr (L431p Dieteren)
|
De graanhalm is de meestal ronde en gelede stengel van de te velde staande graanplant. Hier het algemene woord, dat veelal ook de benaming voor de gehele graanplant is. Een aantal termen (bv. spier, spit, ...) wordt niet alleen gebruikt voor de stengel van de te velde staande graanplanten, maar ook -en blijkens een niet gering aantal aar-opgaven wellicht nog meer- voor de geoogste en gedorste graanstengels, de strohalm; zie de toelichting bij het volgende lemma ''strohalm'' (1.3.2). Veelal zijn ze ook toepasselijk op de grasspriet (zie het lemma ''grasspriet'' (1.5) in aflevering I.3), enkele zelfs op de graankorrel (zie het lemma ''graankorrel'' (2.6) in deze aflevering). Voor een aantal plaatsen werd het tweelettergrepige ''spieren'' als enkelvoud opgegeven. Zie afbeelding 2, a. [N P, 4b; JG 1a, 1b; L 1, a-m; S 12; Wi 13; monogr.]
I-4
|
| 17627 |
hals |
hals:
hals (L431p Dieteren, ...
L431p Dieteren,
L431p Dieteren),
häls (L431p Dieteren)
|
hals [DC 01 (1931)], [SGV (1914)] || halzen [SGV (1914)]
III-1-1
|
| 18255 |
halsketting |
ketting:
ein gouje ketting (L431p Dieteren)
|
gouden [een - ketting] [SGV (1914)]
III-1-3
|
| 20820 |
ham, hesp |
schink:
sjink (L431p Dieteren)
|
ham [SGV (1914)]
III-2-3
|
| 17659 |
hand |
hand:
handj (L431p Dieteren, ...
L431p Dieteren),
hantj (L431p Dieteren),
henj (L431p Dieteren)
|
hand [DC 01 (1931)], [SGV (1914)] || handen [SGV (1914)]
III-1-1
|
| 29935 |
handbeschermer |
duimeling:
dȳmǝleŋk (L431p Dieteren),
handleer:
hantjlē̜r (L431p Dieteren)
|
Rubber of leren kapje dat men aan de handen schuift om vingers en handpalm te beschermen bij het dragen van stenen. De woordtypen 'handschoe' en 'want' duiden waarschijnlijk een handschoenachtige bescherming aan die de hele hand bedekt. Zie ook het lemma 'handbeschermers' in het Woordenboek van de Limburgse Dialecten II.8, pag. 59. Over de term handlap merkt Van Houcke (pag. 133) op: ...Is een klein stuk leder met eene of meer dubbele kerven. De kerven vormen als 't ware ringen, waarin de metselaar de vingeren steekt om de hand tegen het slijten door den steen, en voornamelijk door natgemaakten steen, veroorzaakt, te vrijwaren.ø̄ [N 30, 6a; N 30, 6b; monogr.]
II-9
|
| 27222 |
handlanger |
handlanger:
hantjlaŋǝr (L431p Dieteren)
|
Helper van de metselaar. Tot de taken van de handlanger behoren onder meer het aandragen van metselstenen en het klaarmaken van de specie. [N 30, 2a; N 30, 2b; N 30, 2c; N 30, 2d; N 30, 40b; N 30, 45a; N 31, 16b; L B 1, 104; monogr.; div.; Vld]
II-9
|