| 17881 |
bluts |
bluts:
blötsj (Q027p Doenrade)
|
Deuk: een buiging in een effen opppervlak door een stoot veroorzaakt (buts, bluts, bult, duts, deuk). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 17882 |
blutsen |
blutsen:
blötsje (Q027p Doenrade),
blötsjə (Q027p Doenrade)
|
blutsen [SGV (1914)] || Blutsen: een buil slaan, een deuk slaan (blutsen, knutsen, butsen). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 33507 |
blutsen, van een appel |
blutsen:
blūtsje (Q027p Doenrade),
WLD
blutsjə (Q027p Doenrade)
|
Een appel of peer oppervlakkig beschadigen zoda er een zachte plek ontstaat (blutsen, kneuzen, keuzen). [N 82 (1981)]
I-7
|
| 24999 |
bobbel, kleine verhevenheid |
blaar:
blaor (Q027p Doenrade),
bobbel:
boebel (Q027p Doenrade),
knobbel:
knoebel (Q027p Doenrade)
|
een kleine, ronde, meestal holle verhevenheid op een oppervlak [bobbel, brobbel, knobbel, hulte] [N 91 (1982)]
III-4-4
|
| 18143 |
bochel |
bult:
böltj (Q027p Doenrade),
pokkel:
pokkel (Q027p Doenrade),
pŏkel (Q027p Doenrade)
|
bochel [SGV (1914)] || bult [SGV (1914)]
III-1-2
|
| 21864 |
bod |
bod:
bod (Q027p Doenrade)
|
de geboden som op een veiling [bod, gebod, roep] [N 89 (1982)]
III-3-1
|
| 29573 |
bodem |
bodem:
bǭǝm (Q027p Doenrade)
|
De uit planken bestaande bodem van de bak van de kar, wagen of kruiwagen. [N 17, 23 + 45; N 18, 99; N G, 53d; JG 1a; monogr.]
I-13
|
| 21300 |
boek |
boek:
bouk (Q027p Doenrade)
|
boek [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 24569 |
boeket |
poes:
oe = lang
poes (Q027p Doenrade),
poes bloemen:
WLD
pōēs bloomə (Q027p Doenrade)
|
Een aantal bijeengebonden of —gevoegde bloemen (tuit, tuiltje, boeket, ruiker, bloemetje). [N 82 (1981)]
III-4-3
|
| 32982 |
boekweit |
boekweit:
bǫu̯kǝnt (Q027p Doenrade)
|
Fagopyrum esculentum Moench. Een graansoort die gemakkelijk groeit op weinig vruchtbare grond. Boekweit kent geen aren; de korrels hangen in trosjes aan vertakkingen van de stengel. Het zaad is licht en wordt zeer dun gezaaid, slechts 20 kg per hectare. De samenstelling boekweit, -letterlijk "beuke-tarwe" (boek is wisselvorm van beuk), vanwege de drievlakkige vrucht- is kennelijk al snel ondoorzichtig geworden, temeer omdat het element ''weit'' voor "tarwe" in het zuiden van het Nederlandse taalgebied tot de uiterste oostrand beperkt was (zie het lemma ''tarwe'' (1.2.8) met kaart 8). Er zijn dan ook talrijke contractie-vormen ontstaan; het WNT geeft: boekeit, boeket, boekent. In de XVe eeuw is het gewas vanuit Aziē naar Europa ingevoerd; de eerste attestatie in het Nederlandse taalgebied dateert van 1440. De zegsman van K 278 merkt op: "Boekweit en koolzaad werden gewoonlijk alleen op het veld gedorst omdat het geen vervoer verdragen kon." Volgorde van de varianten 1) twee volledige syllaben 2) tweede syllabe toonloos 3) n-epenthese in tweede syllabe. Zie afbeelding 1, f.' [JG 1a, 1b; L 1 a-m; L lijst graangewassen, 1; R 3, 26; S 4; Wi 18; monogr.]
I-4
|