| 34202 |
wormbulten |
knobbelen op de rug:
knobǝlǝ op dǝ rø̜k (Q198p Eijsden)
|
In de zomer leggen runderhorzels hun eitjes aan de haren van het rund. Na enkele dagen kruipen er larven uit de eitjes. Deze dringen het lichaam binnen langs de haren en het haarzakje, doorboren de huid en groeien langzamerhand uit. In de winter komen ze vooral onder de huid van de rug terecht. Iedere plek waar een larve zit, vormt een bultje, de wormbult. Om te kunnen ademen doorboort de larve de huid van het rund. Dit veroorzaakt wondjes die gemakkelijk geïnfecteerd kunnen raken, waardoor zeer uitgebreide verettering kan ontstaan. Zie ook het lemma ''wormbulten'' in wbd I.3, blz. 478-479. [N 52, 22; N 3A, 83b; A 48A, 35; monogr.]
I-11
|
| 21014 |
wormstekig |
de wormen in hebben:
ideosyncr.
hebbe de wūrm ien (Q198p Eijsden),
hebben de worm in:
ideosyncr.
hebbe de wūrm ien (Q198p Eijsden),
vol worm:
ideosyncr.
vol wurm (Q198p Eijsden),
vol wormen:
ideosyncr.
vol wurm (Q198p Eijsden)
|
Door wormen aangetast, gezegd van fruit (wormstekig, gemaaid, vermaaid, verpielt, meutelig, maaistekig, maaisteek). [N 82 (1981)]
I-7, III-2-3
|
| 25450 |
worst maken |
braadworst maken:
brǭtuǝš mǭǝkǝ (Q198p Eijsden)
|
De kleinere stukken vlees en vet worden met een vleesmolen, een bijltje of een mes tot kleine stukjes gemaakt, Het vlees wordt eventueel gekruid en dan in de schoongemaakte darm geduwd. Vergelijk ook het lemma ''darmen met worstvlees vullen''. [N 28, 120; monogr.]
II-1
|
| 22430 |
worstelen |
wrastelen:
vrassele (Q198p Eijsden)
|
worstelen [SGV (1914)]
III-3-2
|
| 25451 |
worstvlees en -vet kleinmaken |
hakken:
hakǝ (Q198p Eijsden),
malen:
mǭlǝ (Q198p Eijsden)
|
Men kapt of snijdt het vlees met een mes in kleine stukjes of verwerkt het met de vleesmolen. [N 28, 113; monogr.]
II-1
|
| 32970 |
wortel |
wortel:
wǫrtǝl (Q198p Eijsden)
|
Het deel van de plant dat onder de grond blijft. Het is in de materiaalverzamelingen overal duidelijk gemaakt dat het niet om groente gaat. Vergelijk daartoe de lemma''s ''winterwortel'' en ''tuinworteltje'' in de aflevering over de moestuin. [JG 1a, 1b; L 8, 100a; L 15, 28; S 45; monogr.]
I-4
|
| 24500 |
wortel (alg.) |
wortel:
wortel (Q198p Eijsden),
ideosyncr.
wortel (Q198p Eijsden)
|
Het gedeelte van een plant, boom, dat in de grond zit en dat het voedselhoudende water opneemt (wortel, doel). [N 82 (1981)] || wortel [SGV (1914)]
III-4-3
|
| 33718 |
wortelklomp van een struik |
stronk:
štroŋk (Q198p Eijsden)
|
[N 27, 9c]
I-8
|
| 33563 |
worteltje |
worteltjes:
wuttelkəs (Q198p Eijsden)
|
De kleine soort penen die men in de moestuin kweekt [N Q (1966)]
I-7
|
| 20917 |
wrang |
wrang:
vraŋ (Q198p Eijsden)
|
Wrang is een besmettelijke uierontsteking van droogstaande weidedieren. De ziekte treedt op in de zomermaanden, meestal bij meer dieren tegelijk in een weide. Eén of meer uierkwartieren veretteren. Het zieke kwartier zwelt, voelt hard en warm aan en is zeer pijnlijk. Het uiervocht is dun en vloeibaar van een gele of grauwe kleur, meestal echter dik en bruinachtig. De oorzaak is de gewone etterbacterie. Niet altijd worden wrang en mastitis scherp van elkaar onderscheiden. [N 52, 6a; A 48A, 11a; monogr]
I-11
|