| 25586 |
deegbollen hun broodvorm geven |
opmaken:
opmǭǝkǝ (Q198p Eijsden)
|
Als de bollen voldoende gerezen zijn, gaat men ze vormen tot het gewenste model. Dit houdt in dat men van de bol een deegstrook van een bepaalde lengte maakt (Schoep blz. 100). Vervolgens vouwt men de beide uiteinden van de strook naar elkaar toe. Dan vormt men een deegplak die een trapeziumvorm heeft, d.w.z. de bovenste horizontale zijde is korter dan de onderste. Tenslotte rolt men met de palm van de hand het brood in de gewenste vorm. [N 29, 36; N 29, 30b; monogr.]
II-1
|
| 25562 |
deegkleed |
doek:
%%meervoud%%
dø̄k (Q198p Eijsden),
linnen zak:
līnǝn zakǝ (Q198p Eijsden)
|
Het doek of iets dergelijks waarmee het deeg tijdens het rijzen wordt afgedekt. Ten aanzien van "meelzak" merkt men op dat deze leeg moet zijn of oud of dicht of omgekeerd. Wat "doek" betreft zegt men dat deze warm of vochtig moet zijn. [N 29, 27]
II-1
|
| 25551 |
deegkrabber |
mes:
mɛts (Q198p Eijsden)
|
Werktuig waarmee het deeg wordt losgestoken. Het gaat hier om een gereedschap dat de vorm kan hebben van een plamuurmes met vierhoekig, driehoekig, half-rond blad), een krabber of hak met half-rond blad en een schopje met een blad van uiteenlopende vorm. Volgens de informant van K 314 heeft het "krommes" ongeveer de vorm van een sikkel. Vaak is de steel van de schop van ijzer. De handgreep van het plamuurmesmodel is vaak van hout of van omgebogen metalen plaat. Vergelijk voor de woordtypen het lemma ''deegmes''. Zie afb. 18. [N 29, 21b; N 29, 21c; OB 2, 2f; monogr.]
II-1
|
| 25577 |
deegmes |
mes:
mɛts (Q198p Eijsden),
schupje:
šøpkǝ (Q198p Eijsden)
|
Het werktuig waarmee telkens een hoeveelheid deeg voor een brood wordt afgesneden of afgestoken. Het werktuig komt qua vorm nogal overeen met de deegkrabber. Vergelijk b.v. de woordtypen van dit lemma met die van het lemma ''deegkrabber''. Zie ook de semantische toelichting bij dat lemma. [N 29, 32b]
II-1
|
| 18910 |
degelijk |
uit de grond:
oet de grond (Q198p Eijsden)
|
grondig [SGV (1914)]
III-1-4
|
| 33916 |
dempig |
dempetig:
dɛmpǝtex (Q198p Eijsden),
dempig:
dɛmpex (Q198p Eijsden)
|
Gezegd van runderen of paarden met dempigheid, een bemoeilijking van de ademhaling; bij runderen is het vaak een naziekte van het mond- en klauwzeer. Het paard vertoont een versnelde ademhaling, gepaard met een temperatuursverhoging en hoesten. Dempigheid of kortademigheid is niet chronisch, in tegenstelling tot ''cornage'' (7.38). [JG 1b; A 48A, 38a; L 1, a-m; L 23, 1a en 1b; N 8, 87, 88 en 89a; N 52, 24; S 6]
I-9
|
| 24526 |
den |
den:
ideosyncr.
den (Q198p Eijsden)
|
De den (in het bijzonder de grove den) (den, del, mast, spar). [N 82 (1981)]
III-4-3
|
| 19048 |
denken |
denken:
deenke (Q198p Eijsden)
|
denken [SGV (1914)]
III-1-4
|
| 24476 |
dennenappel |
dennenappel:
ideosyncr.
denne-appel (Q198p Eijsden),
dennenkegel:
ideosyncr.
denne-kègel (Q198p Eijsden)
|
De vrucht van een den, denne-appel (prop, bol, kegel, knop, fobbes, kroot, krutje, rots, dop, papekul, noot, kooi, tod, pil, appel). [N 82 (1981)]
III-4-3
|
| 22087 |
dennennaalden |
dennennaalden:
dènenaolden (Q198p Eijsden)
|
dennennaald [SGV (1914)]
III-4-3
|