| 22665 |
dirigent |
dirigent:
dirregent (Q119p Eygelshoven)
|
Dirigent.
III-3-2
|
| 31706 |
dissel |
dissel:
desǝl (Q119p Eygelshoven),
distelboom:
destǝlbōm (Q119p Eygelshoven)
|
Bijl waarvan het vlakke of holle blad dwars op de steel is bevestigd en naar de steel toe gekromd is. Zie ook afb. 6. Verschillende houtbewerkende beroepen maken gebruik van de dissel. De houtzager kapt er bijvoorbeeld boomstammen vierkant mee, terwijl de kuiper er de schuine kant aan de uiteinden van de duigen van een ton mee maakt. De timmerman hakt goten uit met behulp van de dissel met een hol blad. Het eerste lid uit het woordtype kandelbeitel uit Kerkrade-Bleijerheide (Q 121c) verwijst daar naar. Bij de wagenmaker dient de dissel onder meer voor het bekappen van naven en spaken en bij de klompenmaker om een klomp zijn eerste, ruwe vorm te geven. Voor deze laatstgenoemde werkzaamheden wordt een dissel met korte steel gebruikt. Zie ook afb. 235. [N E, 32c-d; N G, 42a-b; N 50, 18b; N 53, 89a; N 97, 11c; A 29a, 2c; monogr.] || Een (korte of lange) boom of balk die aan het voorste asblok van de driewielige kar, de boomwagen of de wagen bevestigd is. De bespanning van de paarden wordt aan deze balk bevestigd. Naargelang de lengte onderscheidt men de korte of kromme dissel (meestal te vinden bij de driewielige kar en de boomwagen), waaraan ten hoogste twee paarden ingespannen konden worden en de lange dissel (meestal te vinden bij de wagen), waaraan twee of meer paarden ingespannen konden worden. De woordtypen die via een attribuut één van deze twee disseltypen aanduiden zijn samengebracht op het einde van het lemma. [N 17, 44a + 50b; N G, 70i-j; JG 1b; JG 1c; JG 1d; JG 2b; A 27, 19 + 21 + 22a; Lu 5, 19 + 21 + 22a; Wi 15; R 3, 93; L 33, 32; monogr.]
I-13, II-12
|
| 21290 |
doen vechten |
aan het slaan maken:
ma:kətə gansə wɛld anət ṣlo.ə (Q119p Eygelshoven)
|
Hij deed geheel de wereld vechten. [RND]
III-3-1
|
| 34648 |
dogkar |
dogkar:
doq˱kār (Q119p Eygelshoven)
|
Tweewielig licht rijtuig, meestal zonder kap, voor vier personen die rug aan rug zitten. Er is geen aparte bok voor de koetsier. [N 17, 5, add; N 101, 5; N G, 51; L 27, 33; L 36, 70; L1a-m; monogr.]
I-13
|
| 25120 |
donderen |
donderen:
dôndere (Q119p Eygelshoven)
|
donderen [hommelen] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 25121 |
donderwolk |
donderkoppen:
dônderköp (Q119p Eygelshoven),
onweerswolken:
ônweers wôlleke (Q119p Eygelshoven)
|
zware wolken die onweer brengen [donderkoppen, -bloesem] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 25118 |
donderx |
donder:
d⁄r dônder (Q119p Eygelshoven)
|
donder [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 25022 |
donker worden, duisteren |
duister worden:
⁄t wead duuster (Q119p Eygelshoven)
|
schemering, de overgang van licht naar donker [grouwe, griebelegrouwe] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 25021 |
donker, duisterx |
donker:
(om bijv. aan te geven dat de kleur van iets donker is).
dónkel (Q119p Eygelshoven),
duister:
(bijv. het wordt donker buiten).
dūūster (Q119p Eygelshoven)
|
donker [donkel, duuster, domp] [N 06 (1960)]
III-4-4
|
| 34042 |
donkerbruine koe |
vaal (bijvgl. nmw.):
vāl (Q119p Eygelshoven)
|
Zie voor de fonetische documentatie van (koe) het lemma ''koe'' (3.3.1). [N 3A, 131a]
I-11
|