| 21719 |
onderzoek |
onderzoek:
ongerzuk (Q202p Eys),
(o.).
o.ŋərz‧"k (Q202p Eys)
|
alle naspeuringen in een zaak [onderzoek, visitatie] [N 90 (1982)]
III-3-1
|
| 18947 |
ondeugend, stout |
ongeluisterd:
o.ngəlu.stərt (Q202p Eys),
stout:
štō.ts (Q202p Eys)
|
stout, niet gehoorzamend aan bevelen, vooral gezegd van kinderen [ondeugend, ondeugendig, deugnietachtig] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 18948 |
ondeugende vrouw |
floes:
v.
fl‧ūs (Q202p Eys),
fluit:
v.
flø̄.t (Q202p Eys),
loeder:
loeder (Q202p Eys),
o.
l‧ūdər (Q202p Eys)
|
een vrouw die zich niet aan de zedelijke normen houdt, zich niet volgens deze gedraagt, en zich er niet aan stoort [loeter] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 32697 |
ondiep ploegen |
akkeren:
akǝrǝ (Q202p Eys),
belken:
bęlǝkǝ (Q202p Eys),
gans effentjes ploegen:
gans, ęfǝkǝs [ploegen] (Q202p Eys),
stropen:
štrø̄pǝ (Q202p Eys)
|
De termen die in dit lemma zijn opgenomen, hebben met elkaar gemeen dat zij toepasselijk zijn op de een of andere manier van ondiep ploegen, waarbij de grond minder diep wordt losgesneden en ook veel minder wordt omgekeerd dan bij het ploegen van de zaaivoor het geval is. Men beploegt het land met een ondiepe en vaak ook brede voor a) als het de bewerking van een stoppelveld betreft (vergelijk het betrokken lemma); b) als in het late najaar een akker op de wintervoor gelegd moet worden (zie dat lemma), waarbij men mest oppervlakkig kan onderploegen (zie het betreffende lemma); c) bij de bewerking van braakland of van een hardliggende, met onkruid begroeide akker; d) als bij het scheuren van een weide eerst de grasmat wordt afgeploegd (vergelijk het lemma een weide scheuren). Voor deze manier van ploegen gebruikte men vroeger een eenscharige (voet)ploeg zonder voorschaar en vaak ook zonder kouter, later vooral een meerscharige ploeg met kleine scharen. Het land kon ook met de cultivator ondiep bewerkt worden. Voor de varianten die hieronder (geheel of deels) in de (...)-vorm zijn vermeld, zie men de lemmata ondiep en ploegen. [JG 1b; N 11, 45 + 47; N 11A, 108b + 109a; N P, 12 add.; A 20, 1b add.; monogr.]
I-1
|
| 32699 |
ondiepe voor, ondiep geploegd land |
(het land is/ligt) gebelkt:
gǝbęlǝkt (Q202p Eys),
(het land is/ligt) gestroopt:
gǝštrøpt (Q202p Eys)
|
In dit lemma zijn de benamingen opgenomen voor a) de ondiepe voor in het algemeen; b) de voor die ontstaat bij de een of andere manier van ondiep ploegen; c) de akker die in zodanige voren geploegd ligt. Van een indeling in groepen moest worden afgezien, omdat van sommige woordtypen niet alleen de meervouds-, maar ook de enkelvoudsvorm bruikbaar is voor de ondiepe voren waarmee men de akker beploegt, en bijgevolg voor de aldus bewerkte akker zelf. De termen zijn voornamelijk gerangschikt naar het grondwoord voor "ondiep geploegd" resp. "ondiepe voor". Voor het (...)-gedeelte van varianten zie men het lemma ploegvoor. [N P, 12; N 11A, 109c + d; add.: JG 1b; N 11, 59; A 20, 1b; monogr.]
I-1
|
| 21883 |
oneerlijk behaalde winst |
buit:
buit (Q202p Eys)
|
oneerlijk behaalde winst [buit] [N 89 (1982)]
III-3-1
|
| 19305 |
oneerlijk(heid) |
bedriegerij:
v.
bədr‧ygər‧eͅi̯ (Q202p Eys),
betoeperij:
v.
bətu.pər‧eͅi̯ (Q202p Eys),
leugenaar:
luugenaer (Q202p Eys),
niet eerlijk:
ne.t ˂‧iərlək (Q202p Eys),
oneerlijk:
o.n‧iərlək (Q202p Eys)
|
liegend en bedriegend [onreins, oneerlijk] [N 85 (1981)] || opzettelijk bedrog [konkelfoes, konterband] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 25064 |
oneven, niet door twee deelbaar |
omp:
omp (Q202p Eys, ...
Q202p Eys),
oneven:
o.neͅ.avə (Q202p Eys),
ongelijk:
o.ngəlī.k (Q202p Eys)
|
niet door twee deelbaar, gezegd van een aantal [on, oneven, onk, omp] [N 91 (1982)] || oneven [DC 31 (1959)]
III-4-4
|
| 18975 |
onfatsoenlijk |
onfatsoenlijk:
o.nfats‧unləx (Q202p Eys),
vies:
vies (Q202p Eys)
|
in strijd met het fantsoen, met de goede manieren [vies, onfatsoenlijk] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 25621 |
ongaar stuk deeg |
riem:
rēm (Q202p Eys)
|
Ongaar stuk deeg in het gebakken brood. Vaak zit er een inzinking in het brood als gevolg van dat verschijnsel. Er is een aantal benamingen dat specifiek duidt op "ongaar stuk deeg", een ander aantal duidt op brood met een ongaar stuk deeg", een ander aantal duidt op brood met een ongaar stuk deeg erin, en een derde groep benamingen is bijvoeglijk van aard en zegt iets over de oorzaak van het ontstaan van zo''n ongaar stuk of zegt iets over de toestand van het brood, als een ongaar stuk deeg erin zit. [N 29, 68a; N 29, 68b; monogr.]
II-1
|