| 32224 |
karspoor |
karspoor:
karspōr (L164p Gennep)
|
Bij een onverharde weg, de twee evenwijdig lopende uithollingen in het wegdek, veroorzaakt door de wielen van de kar. [JG, 1a; monogr.]
II-12
|
| 34621 |
karsteun |
achterstijp:
axtǝrstip (L164p Gennep),
steun:
(mv)
stø̄nǝn (L164p Gennep),
stijp:
stip (L164p Gennep),
(mv)
stipǝn (L164p Gennep)
|
Steun die onder de kar geplaatst wordt bij het laden en lossen. Er zijn drie types karsteunen, die over het algemeen dezelfde benamingen hebben: een zware, T-vormige steun die de voorkant van de kar ondersteunt en die bij het rijden onder de schoot wordt opgehangen, een lichtere steun die voorkomt dat de kar bij het laden en lossen naar achter omkipt en die bij het rijden achter onder de kar hangt en een stok van ongeveer een meter die de berrie steunt en die bij het rijden onder de berrie hangt. De woordtypes houweel en hak zijn voorbeelden van betekenisverschuiving: toen de wegen nog niet geasfalteerd waren en bijgevolg soms slecht berijdbaar waren, had de boer een hak bij zich waarmee hij de wielen vrij kon maken als de kar of wagen vastgereden was. Deze hak werd ook gebruikt als steun voor de berries. Later, toen de wegen beter werden, was deze hak niet meer nodig en werd de steun, die in de plaats van de eigenlijke hak kwam, soms ook "hak" of "houweel" genoemd. Het eerste deel van het lemma is samengesteld uit benamingen die voor de drie types karsteun gelden. De meervoudsvormen zijn wel steeds benamingen voor de berriestutten (de derde bovenvermelde soort). De woordtypes waarbij door een toegevoegd adjectief of het eerste lid van de samenstelling duidelijk wordt om welke karsteun het gaat, staan onder A. Zware karsteun, B. Lichte karsteun en C. Berriestut. [N 17, 40 + 77 + 78 + 79 + 99; N G, 62a + 63a-b; JG 1a; JG 1b; JG 1d; JG 2b; JG 2c; R 14, 23e; monogr.]
I-13
|
| 31572 |
karwip |
karwip:
[kar]wep (L164p Gennep)
|
Werktuig dat door smeden wordt gebruikt om karren op te lichten, bijvoorbeeld wanneer er onderdelen van een wiel zoals een naafbus of wielband vervangen moeten worden. Het bestaat uit een getande stang die door middel van een hefboom omhoog en omlaag kan worden bewogen. Mogelijk kunnen met de termen in dit lemma ook andere soorten heftoestellen worden bedoeld. Zie ook afb. 208. [N 17, 81; N 33, 283; monogr.]
II-11
|
| 19695 |
kast |
kast:
kāst (L164p Gennep, ...
L164p Gennep)
|
kast [SGV (1914)]
III-2-1
|
| 19505 |
kastplank |
schap:
sxāp (L164p Gennep)
|
kastplank, schap
III-2-1
|
| 19826 |
kat |
balkhaas:
balkhaos (L164p Gennep),
kat:
kat (L164p Gennep, ...
L164p Gennep),
mies:
mies (L164p Gennep)
|
kat [SGV (1914)] || poes
III-2-1
|
| 22311 |
katapult |
katapult:
kattepiel (L164p Gennep)
|
Katapult.
III-3-2
|
| 23345 |
kathedraal |
kathedraal:
kathedraal (L164p Gennep)
|
Een kathedraal. [N 96A (1989)]
III-3-3
|
| 23213 |
katholiek |
katholiek (<fr.):
jong
kateliek (L164p Gennep),
rooms:
oud
rŏms (L164p Gennep)
|
katholiek [SGV (1914)]
III-3-3
|
| 28768 |
katoen |
katoen:
kǝtūn (L164p Gennep)
|
Uit katoendraden geweven stof. Leverancier van de katoendraad is een kruid-, struik- of boomachtige plant ø̄voor het grootste deel verbouwd in Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Egypte (macco of mako), Oost-Indië, China, Ethiopië en Ruslandø̄ (Bonthond, s.v. ø̄katoenø̄). [N 62, 85; N 62, 77; N 62, 75c; N 59, 201; MW; L 1a-m; L 27, 73; L 41, 40a; S 17; monogr.]
II-7
|