| 19619 |
lucifer |
zwegel:
zjwèëgel (Q193p Gronsveld),
zjwëgel (Q193p Gronsveld)
|
Hoe noemt men het houtje, waarmee men vuur kan maken en dat in het Nederl. lucifer wordt genoemd? [DC 30 (1958)] || lucifer
III-2-1
|
| 18918 |
lui |
lui:
luej (Q193p Gronsveld),
vuil:
voél (Q193p Gronsveld, ...
Q193p Gronsveld)
|
lui || niet verlangend om te werken of een handeling te verrichten [lui, niet scheutig] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 21346 |
lui (lieden) |
lui:
løͅy (Q193p Gronsveld),
manslui:
manslui (Q193p Gronsveld)
|
lui/lieden; de - zijn vandaag allemaal buiten op het land aan het maaien [DC 03 (1934)] || volk [RND]
III-3-1
|
| 18878 |
luid schreien |
beuken wie een varken:
buüke wie e vérke (Q193p Gronsveld),
brullen:
brölle (Q193p Gronsveld),
hel beuken:
hél buüke (Q193p Gronsveld)
|
huilen (hard -) || zeer luid huilen [janken, schreiten, beuken] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 20478 |
luier |
doek:
dook (Q193p Gronsveld),
luier:
luejer (Q193p Gronsveld),
pisdoek:
pisdook (Q193p Gronsveld)
|
luier
III-2-2
|
| 18919 |
luieren |
op zijn rugstrang liggen:
cf. Schuermans p. 688 s.v. "strang
op z’nne röksjtraank ligke (Q193p Gronsveld),
vuilensen:
voélense (Q193p Gronsveld)
|
luieren || zijn tijd met nietsdoen doorbrengen en ook geen zin hebben om iets te doen [luieren, luibroeken, luierikken] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 20281 |
luiermand |
kindskorf:
kèndskörref (Q193p Gronsveld),
vero.
kênskuerf (Q193p Gronsveld)
|
korf; Welke verschillende namen voor verschillende korven kent uw dialect? Geeft u een zo volledig mogelijke opsomming [N 20 (zj)] || luiermand
III-2-2
|
| 26325 |
luikapje |
kapje:
kɛpkǝ (Q193p Gronsveld)
|
Luifel of apart houten kapje dat bij de standerdmolen bevestigd is boven dat gedeelte van de luias dat naar buiten steekt. Zie ook afb. 66. [N O, 25s; Sche 21]
II-3
|
| 19029 |
luilak |
faulenzer (du.):
voélenser (Q193p Gronsveld),
vuile:
voûjle (Q193p Gronsveld, ...
Q193p Gronsveld),
vuilender:
voélender (Q193p Gronsveld),
vuiloor:
voéloer (Q193p Gronsveld),
vuilwammes:
voélwammes (Q193p Gronsveld)
|
luiaard || luilak
III-1-4
|
| 26308 |
luiwerk, zakkentrekker |
luiwerk:
løjwɛrǝk (Q193p Gronsveld)
|
De algemene benaming voor de installatie waarmee in de molen de zakken graan en meel worden opgetrokken en neergelaten. Al naar gelang het type molen worden verschillende constructies toegepast. Zie ook afb. 65 en 76. Het principe van het luiwerk is in alle windmolens vergelijkbaar: een touw of ketting wordt op een as (luias) gewonden en daarmee wordt een zak opgehaald. Op de luias is aan het ene uiteinde een wiel (luiwiel) gemonteerd, dat naar believen in verbinding kan worden gesteld met een aandrijfwiel. De luias kan naar boven of naar onderen getrokken worden door middel van een hefboom, om het luiwiel in het aandrijfwiel te doen grijpen. In standerdmolens is het luiwiel gewoonlijk een sterrewiel dat tegen de binnenloop van de kammen van een aswiel getrokken kan worden. Bij de Hollandse molen betreft het in de regel een intreklui, een sterrewiel of een dolwiel dat tegen de bonkelaar op de koning wordt getrokken. In voorkomende gevallen treft men in de Hollandse molen ook een sleepluiwerk aan. Daarbij is rond de koning een horizontaal draaiende schijf gemonteerd, waarop een luiwiel zonder kammen wordt getrokken om aangedreven te worden. Het luiwerk in de watermolen werkt met de energie van de watermolen. Het systeem berust op twee samenwerkende boven elkaar gemonteerde poulies of riemschijven. De onderste poulie staat in verbinding met het groot kamrad en draait dus altijd als de molen in werking is. De bovenste poulie is verbonden met een rol waaraan een koord of ketting is bevestigd. Aan deze ketting wordt de zak vastgemaakt. Beide poulies zijn met elkaar verbonden door middel van een loshangende riem. Wanneer een zak dient te worden opgetrokken, wordt deze riem aangespannen. Dit spannen kan op twee manieren gebeuren. Ofwel is het luiwerk zo gebouwd dat men het bovenste wiel met de as en de rol via een hefboom omhoog kan trekken, ofwel is er op de riem een spanrol aangebracht die men vooruit kan zetten met behulp van een aan de hefboom bevestigd koord. Is de riem gespannen, dan begint de bovenste poulie samen met de as en de rol te draaien, zodat de ketting of het koord opgerold wordt. [N O, 25a; A 42A, 43; Sche 59; Vds 252; Jan 228; Coe 204; Grof 232; monogr.; A 42A, 47]
II-3
|