| 20320 |
oude man |
oude:
auwe (L366p Gruitrode)
|
oude
III-2-2
|
| 20319 |
oude vrouw |
mo:
iets platter
mo (L366p Gruitrode)
|
benaming en aanspreking van een goedaardige en wat oudere vrouw
III-2-2
|
| 20229 |
ouders |
ouders:
auwer (L366p Gruitrode),
znd 44, 27;
auwers (L366p Gruitrode)
|
ouders; waar ligt het land van uw ouders? [ZND 44 (1946)] || één van de ouders
III-2-2
|
| 20187 |
oudste zoon |
oudste jong:
audstə(n) jŏĕng (L366p Gruitrode)
|
oudste zoon [ZND 46 (1946)]
III-2-2
|
| 25608 |
ovenpaal |
ovenzwoelde:
huǝvǝzwōl (L366p Gruitrode),
zwaalde:
zwǭl (L366p Gruitrode),
zwoelde:
zwōl (L366p Gruitrode)
|
De ovenpaal is in de regel een ongeveer twee meter langer stok met een plat, rond, rechthoekig of tongvormig blad van hout of ijzer waarmee het in broodvorm opgemaakte deeg in de oven wordt geschoven. Meestal haalt men hiermee ook het gebakken brood uit de oven. Het blad loopt naar voren scherp toe om het inschieten van het brood te vergemakkelijken en vooral om bij het uittrekken de paal onder het brood te kunnen schuiven (Weyns blz. 34). Wat de woordtypen "rochelijzer", "haak", "schoffel" en mogelijk nog andere betreft moet men heel waarschijnlijk aan andersoortig gereedschap denken waarmee men toch het brood uit de oven kan halen. Zie afb. 22. [N 29, 45b; RND 57; L 40, 13a; A 44, 22; OB 2, 2d; OB 2, 2e; mat. S -daaronder valt wat A. Stevens in zijn artikel ''Zwaaide, een zuidoost-nederlandse dialektbenaming voor de broodschieter of ovenpaal'' noemt "mat. S, P, C en G"; monogr.]
II-1
|
| 32797 |
overdwars eggen |
in het kort [eggen]:
ęn t kort (L366p Gruitrode)
|
Men egt een akker in de breedte om de ploegvoren te breken of om hem van onkruid te zuiveren. Meestal wordt de akker daarna ook nog eens in lengte geëgd. In de betrokken woordtypen hieronder verschijnen dwars, wars e.d. steeds met a als klinker, ook al beantwoordt aan de meeste dialectvarianten veeleer een type met e (dwers e.d.) of ee (dweers e.d.). Voor het werkwoordelijk deel eggen en de weglating daarvan bij de varianten zie men de toelichting op het lemma ''eggen''.' [JG 1a + 1b + 1c + 2c; N 11, 84b; N 11A, 176d + 189d; monogr.]
I-2
|
| 32799 |
overhoeks eggen |
overhoek [eggen]:
īǝ.vǝrhōk (L366p Gruitrode)
|
Manier van eggen waarbij men met de eg schuin over de akker gaat. Men kan schuin in de lengterichting of schuin in de breedterichting eggen. Zie afb. 71. Nadat men een akker overhoeks geëgd heeft (om onkruid te bestrijden of om de grond gelijk te trekken), egt men hem gewoonlijk in de lengte af. Voor het werkwoordelijk deel eggen en de weglating daarvan bij de varianten zie men de toelichting bij het lemma ¬¥eggen¬¥. [JG 1b + 1c + 1d + 2c; N 11, 84c; N 11A, 177c; div.; monogr.]
I-2
|
| 17889 |
overhoop halen |
modden:
modden (L366p Gruitrode)
|
Overhoop halen (modden). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 32796 |
overlangs heen en weer eggen |
in het lang [eggen]:
ęn t laŋ (L366p Gruitrode),
recht [eggen]:
rɛxt (L366p Gruitrode)
|
Bedoeld wordt de manier van eggen, waarbij men in de lengterichting werkend, na het keren de volgende egbaan onmiddellijk (soms met een kleine overlapping) laat aansluiten bij de vorige. Voor het werkwoordelijk deel eggen en de weglating daarvan bij de varianten zie men de toelichting bij het lemma ''eggen''. [JG 1a + 1b + 1c + 1d; JG 2c; N 11, 84a; N 11A, 176c + 189c; monogr.]
I-2
|
| 33051 |
overmouwen |
beschermers:
bǝšęrmǝrs (L366p Gruitrode),
mouwen:
műu̯ǝ (L366p Gruitrode)
|
De aflegger, en ook de binder (zie paragraaf 4.6), beschermde zijn armen tegen de stekende en snijdende halmen door er overmouwen overheen te schuiven. Vaak zijn het een paar oude kousen waarvan de teenstukken zijn afgeknipt; vandaar het type strompen: (afgesneden) kousen. [N 15, 54; JG 1a, 1b; monogr.]
I-4
|