e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Gulpen

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
room room: rom (Gulpen), room (Gulpen, ... ), rōm (Gulpen) Het vette deel van de ongekookte melk dat boven komt drijven, als men de melk rustig laat staan. [N 6, 15a; N 16, 17; L 6, 15; L 14, 22; JG 1a, 1b, 2c; A 7, 15; A 39, 7a; Wi 53; Gwn 10, 1; monogr.] || room [DC 39 (1965)], [SGV (1914)] I-11, III-2-3
roos (rode uitslag) roos: roeës (Gulpen) huiduitslag, Rode ~ met jeuk (roos, bresil, zomerbrand). [N 84 (1981)] III-1-2
roos (rosa) roos: roeès (Gulpen), ruəzə (Gulpen) roos [SGV (1914)] || rozen [RND] III-2-1
roosteren roosteren: roostere (Gulpen), rustere (Gulpen, ... ), ruëstere (Gulpen) roosteren; Hoe noemt U: Op een rooster braden (roosteren, horsen, hersen) [N 80 (1980)] III-2-3
roostertje rooster: ryjǝstǝr (Gulpen) Afdruiproostertje op het verfbakje dat wordt gebruikt om de verf regelmatig over de verfrol te verdelen. [N 67, 46c] II-9
ros ros: rǫs (Gulpen) Thans is het woord ros niet meer gangbaar; het is nog wel vermeld in de enquête van Willems. In enkele dialectwoordenboeken toegelicht als "niet meer gebruikelijk". Het woord leeft nog voort in roskam(men), rosdoek, rosmolen en rossig. [Wi 16] I-9
rosmolen mange (fr.): Algemene opmerking bij deze vragenlijst: alle "scht" uitspreken als "sch" (in het ch van het Nederlandse woord "machine").  maneesch (Gulpen), manège (fr.): mǝnēžǝ (Gulpen) De oudste machine die voor het dorsen werd gebruikt. Een paard leverde hier de drijfkracht. Algemeen wordt onder manège een constructie verstaan bestaande uit een vertikale as die door een horizontale boom, waar een paard is voorgespannen, in beweging wordt gebracht. Door middel van een kardan-koppeling wordt die draaiende beweging doorgegeven aan een horizontale as die door de wand van de schuur naar een machine werd geleid en deze aandrijfkracht leverde. In dit geval wordt door de rosmolen een trommel aangedreven waarin de halmen gedorst werden. Vergelijk ook het lemma ''rosmolen'' in de aflevering over de molenaarsterminologie, wld II,3, blz. 163.' [N 14, 7; JG 1a, 1b; monogr.] || dorsmachine: draaiend wiel met boom dat door een trekpaard wordt voortgedreven om de dorsmachine te doen werken [N 14 (1962)] I-4, I-7
rot rot: rot (Gulpen, ... ), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones  rot (Gulpen), WLD  rot (Gulpen, ... ) Rot, gezegd van fruit (rotterig, rotsig, rot, meluw). [N 82 (1981)] || wormstekig ve appel [DC 23 (1953)] III-2-3
rot, van fruit rot: rot (Gulpen), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones  rot (Gulpen), WLD  rot (Gulpen, ... ), verfroemeld: Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones  verfroemeld (Gulpen), verschrumpeld: verschrömpelt (Gulpen), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones  versjrumpeld (Gulpen) Rot, gezegd van fruit (rotterig, rotsig, rot, meluw). [N 82 (1981)] || Rotten en verschrompelen van appels (slijten, uitdrogen, verrompelen, rotte, verfronselen, verslijten, verrimpelen). [N 82 (1981)] I-7
rotten rotten: WLD  rotte (Gulpen, ... ), verfrommelen: Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones  verfroemeld (Gulpen), verschrompelen: verschrömpelt (Gulpen), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones  versjrumpeld (Gulpen) Rotten en verschrompelen van appels (slijten, uitdrogen, verrompelen, rotte, verfronselen, verslijten, verrimpelen). [N 82 (1981)] III-2-3