| 20679 |
zuurkool |
zuurmoes:
zoeërmoos (Q203p Gulpen)
|
zuurkool [SGV (1914)]
III-2-3
|
| 25556 |
zuurtijd |
laten desemen:
loatǝ dē̜ǝsǝmǝ (Q203p Gulpen)
|
De tijd gedurende welke het deeg moet blijven liggen om zuurdeeg te worden. Volgens informanten kan deze tijd verschillend zijn. Gewoonlijk duurt die één à twee dagen. Maar ze kan ook één nacht beslaan of een week of soms zelfs 14 dagen. De beantwoording van de vraag de "zuurtijd" was gedeeltelijk van dien aard dat een aantal woordtypen werkwoorden zijn. [N 29, 23c]
II-1
|
| 17883 |
zwaaien |
zwaaien:
sjweië (Q203p Gulpen),
zwingelen:
zwingele (Q203p Gulpen),
zwingen:
zjwinke (Q203p Gulpen)
|
zwaaien [SGV (1914)] || Zwaaien: (langzaam) ritmisch heen en weer bewegen, bijv. met de armen (scharrewarren, scharmaaien, zwingelen). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 23561 |
zwaaien met het wierookvat |
met het wierooksvat zwaaien:
met t wieraoksvaat zjweië (Q203p Gulpen),
met het wierooksvat zwenken:
met t wieraokzvaat zjwinke (Q203p Gulpen)
|
(met) het wierookvat zwaaien. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 29944 |
zwaaihaak |
zwaaihaak:
šwęjhǫak (Q203p Gulpen)
|
Winkelhaak waarvan handvat en veer ten opzichte van elkaar beweegbaar zijn. Met een schroef kan men de veer in de gewenste hoek vastzetten. De zwaaihaak wordt gebruikt om hoeken op te meten. Zie ook afb. 5. [N 30, 13c; monogr.]
II-9
|
| 24284 |
zwaan, algemeen |
wilde zwaan:
wil sjwaan (Q203p Gulpen)
|
wilde zwaan (152 geen knobbel op de snavel; gele snavel; rechte nek [N 09 (1961)]
III-4-1
|
| 21407 |
zwaard |
zwaard:
sjwêêëd (Q203p Gulpen)
|
zwaard (wapen) [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 19459 |
zwabber |
schrobdoek:
sjroebdook (Q203p Gulpen),
šrup˂dōk (Q203p Gulpen)
|
Dweil aan een steel gebonden (zwabber, dweil, aftrekker) [N 79 (1979)] || zwabber (scheepsdweil) [SGV (1914)]
III-2-1
|
| 18160 |
zwachtel |
verbandgaas:
verbandgaas (Q203p Gulpen),
windel:
wingel (Q203p Gulpen),
windsel:
windsel (Q203p Gulpen)
|
Zwachtel: lange, smalle strook dun linnen of verbandgaas bijv. voor het verbinden van een wond (windel, vees). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 32864 |
zwad, houw |
gemad:
gǝmat (Q203p Gulpen)
|
De hieronder opgenomen woorden zijn van toepassing op de hoeveelheid gras die de maaier met één slag van de zeis afmaait en die links van hem blijft liggen. Het Algemeen-Nederlandse woord zwad betekent zowel deze reep afgemaaid gras alsook de regel of rij gras die op het veld ontstaat als men een baan gemaaid heeft. Dit laatste begrip, de regel afgemaaid gras, komt in het volgende lemma ter sprake, onder de titel ''gezwad''. In sommige streken zijn de volksnamen voor beide onderscheiden begrippen aan elkaar gelijk. Deze gevallen zijn op kaart 9 aangegeven. Bij sommige woorden, zoals schaar, riem, zeissel, springt het betekeniselement "hoeveelheid, opbrengst" in het oog. Bij schob denkt men in de eerste plaats aan de graanoogst; daar betekent het doorgaans de hoeveelheid aren die men voor een halve schoof met één slag van de zicht of de zeis afmaait; hier is het waarschijnlijk overdrachtelijk gebruikt. Zie ook het lemma ''rij'', ''wiers''. Voor de volledigheid van dit kleine woordveld vergelijke men ook het lemma ''graanzwad'' in de aflevering over de Akkerbouw.' [N 14, 92; JG 1a; A 16, 1a; Lu 1, 16 add.]
I-3
|