| 19540 |
berkenbezem |
berkenbezem:
birkebèssum (L429p Guttecoven)
|
bezem gemaakt van berketwijgjes (rijsbezem, berkenbezem, berkenboender) [N 20 (zj)]
III-2-1
|
| 26051 |
berrie |
boom:
(mv)
bø̜i̯m (L429p Guttecoven),
karboom:
karbǫu̯m (L429p Guttecoven)
|
Elk van de twee bomen van de hoog- en stortkar waartussen het paard gespannen werd. De berries van de hoogkar verschillen essentieel van die van de stortkar: bij de eerste lopen de berries onder de hele bak door en maken ze er deel van uit (de zijwanden worden erop vastgezet), terwijl bij de tweede de berries tot halverwege de bak lopen en een aparte constructie vormen waarop de bak rust. Hierdoor kan de bak van de stortkar kippen, terwijl de berries op hun plaats blijven. Wanneer de bak van de hoogkar echter gekipt moet worden, gaat het hele voorstel van de kar omhoog. [N 17, 16 + 50b; N G, 54b + 64b; JG 1a; JG 1b; JG 1d; JG 2c; L 32, 63; L 34, 10; A 27, 20; Lu 5, 20]
I-13
|
| 33443 |
beschermstenen of -palen |
schampstenen:
šampštɛi̯n (L429p Guttecoven)
|
Beschermstenen van natuursteen of dikke houten beschermpalen (soms ook wel van ijzer) worden geplaatst schuin tegen zijkanten van poorten en tegen hoeken van muren of tegen brugleuningen om beschadigingen door voertuigen te voorkomen. Bij boerderijen komen ze vooral voor aan schuurpoorten en ingangspoorten (van de gesloten hoeve). Soms dienen de stenen of palen ook als steun voor de muur waartegen ze rusten. Meervoudige opgaven benoemen de beide beschermstenen of -palen aan weerskanten van een opening. Zie ook afbeelding 18.a bij het lemma "poort" (4.1.1). [N 4A, 43a; monogr.; add. uit N 4A, 42f]
I-6
|
| 20522 |
beschimmeld |
beschimmeld:
besjummeld (L429p Guttecoven),
geschimmeld:
gesjummelt (L429p Guttecoven)
|
beschimmeld; Hoe noemt U: Met schimmel bedekt, gezegd van een brood [N 80 (1980)]
III-2-3
|
| 20416 |
beschuit met muisjes |
beschuit met muisjes:
besjuut mit muuskes (L429p Guttecoven, ...
L429p Guttecoven)
|
Beschuiten met muisjes [N 16 (1962)]
III-2-2, III-2-3
|
| 20629 |
beschuitpap |
melk met beschuiten:
mèlk mit besjute (L429p Guttecoven)
|
Melk met beschuiten (beschuitepap, luiwijvenpap, romme met bestelle?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 33166 |
besjes aan de aardappelplant |
bellen:
bɛlǝ (L429p Guttecoven)
|
De besachtige groene vruchten die zich uit de bloemen van de aardappelplant ontwikkelen. Vroeger, voordat men pootaardappelen selecteerde uit de eigen oogst, werd uit deze vruchtjes van de plant pootzaad gewonnen. Het lemma bevat alleen meervouden. Bij goesbollen wordt door de zegslieden opgegeven dat ...kinderen deze bollen aan een lange twijg (steken) en dan de bollen zo ver mogelijk weggooien of zwiepen; goezen is "zwiepen". Warnant (1949, 175) vermeldt dit spel ook voor Waals Haspengouw. Het regelmatige voorvoegsel aardappel- of patatte- is hier weggelaten; zie het lemma Aardappel. Zie voor de fonetische documentatie van de varianten voor aardappel, ook datzelfde lemma Aardappel. [N 12, 7; L 32, 14; monogr.; add. uit JG 1b]
I-5
|
| 21673 |
besteden |
besteden:
besjteejə (L429p Guttecoven)
|
geld uitgeven voor een artikel [besteden, verteren] [N 89 (1982)]
III-3-1
|
| 21532 |
besteken |
besteken:
besjtaeke (L429p Guttecoven),
schenken:
sjèènkə (L429p Guttecoven)
|
Het gelukwensen en een geschenk aanbieden op verjaardag/naamfeest [bestèke]. [N 96C (1989)] || kado geven [schenken, besteken] [N 89 (1982)]
III-3-1, III-3-2
|
| 23507 |
bestelde mis |
bestelde mis:
besjtèlde (L429p Guttecoven),
besjtèlde mès (L429p Guttecoven),
een mis laten lezen:
ein mès laote lèze (L429p Guttecoven)
|
De mis doen, opdragen. [N 96B (1989)] || Een bestelde H. Mis. [N 96B (1989)] || Een mis die gelezen wordt op verzoek van de gelovigen. [N 96B (1989)]
III-3-3
|