| 33197 |
aardappelwiedhak |
puinehak:
puinehak (L322p Haelen)
|
De hak die gebruikt wordt bij het wieden van een aardappelveld. Vaak is het hetzelfde stuk gereedschap als de aanhooghak. De zegsman van L 290 merkt op: "een door de smid omgebogen riek". Vergelijk ook het lemma Kromme Riek. Ook de mesthaak wordt voor dit doel benut; het is uitdrukkelijk opgegeven in: L 324, 378, 420, 0426, Q 39, 71, 111, 192, 198. Zie voor de fonetische documentatie het lemma Mesthaak in aflevering I.1, pag. 12. [N 12, 35; N 18, 58; monogr.]
I-5
|
| 33199 |
aardappelziekten |
krolziekte:
krǫlzēkdjǝ (L322p Haelen)
|
Door de intensieve cultuur van aardappelen en omdat men de pootaardappelen won uit de oogst van eigen veld van het jaar ervoor, was de aardappelplant bijzonder vatbaar voor allerlei ziekten. Het aantal ziekten is dan ook zeer groot en het aantal opgaven voor aardappelziekten navenant. Aan de hand van de opgaven is hier de volgende indeling aangehouden: schimmel- en bacterieziekten, virusziekten en voedingsziekten, telkens, waar mogelijk met enkele onderafdelingen. De bijzonderheden worden in het corpus van het lemma gegeven. Vergelijk ook het WBD, I, aflevering 8, 1478-1480. [N 12, 8; monogr.]
I-5
|
| 33482 |
aardbei |
aardbei:
WLD (De o is niet voldoende gedifferentiëerd; vandaar soms –)
áárbei (L322p Haelen),
aardbes:
eͅrdbēs (L322p Haelen),
Veldeke
aerbeze (L322p Haelen),
aardmiemert:
eͅrtmimərt (L322p Haelen)
|
[DC GV (1935) M]De bekende, fris smakende rode vrucht van de aardbeienplant (aadbissem, aardbeer, aardbees, jaarbees, aardbezie, freis). [N 82 (1981)]
I-7
|
| 20735 |
aardbeienvlaai |
aardberenvlaai:
erdbeereflaaj (L322p Haelen),
aardbezinvlaai:
erdbeezeflaaj (L322p Haelen)
|
Vla met vulling van aardbeien [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 18905 |
aarden |
aarden:
aarde (L322p Haelen)
|
zich op een andere plaats waar men zich gevestigd heeft, thuis gaan voelen [aarden, de aard krijgen] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 29574 |
aarden pot |
aarden pot:
ē̜rdǝ pǫt (L322p Haelen)
|
Aarden pot, bleekbruin van kleur. Dorren (Valkenburgs Woordenboek) merkt op pag. 15 over de term baar op: ø̄̄Naar de grootte onderscheidt men één-, twee- en drieschildersbaren, wijl ze gemerkt zijn met één, twee of drie schildjes (reliefstempels), met een inhoud van circa 20, 30 en 40 liter.ø̄̄ De driekroonse pot was een verglaasde pot voor het inmaken van zuurkool, braadworst en bonen. De pot was gemerkt met drie kroontjes en had een inhoud van 20 tot 50 liter. Het woordtype driekronenpot duidt waarschijnlijk een vergelijkbare pot aan. Zie hiervoor ook de toelichting bij het lemma ɛstroopvatɛ in wld II.2, pag. 59.' [N 49, 103b; L 1a-m; L 32, 15a; L 32, 15b; R 3, 5; S 1; monogr.]
II-8
|
| 17653 |
aars |
vot:
vǫt (L322p Haelen)
|
[JG 1a, 1b; N 8, 13, 32.9 en 35]
I-9
|
| 18854 |
achterdochtig |
achterdochtig:
achterdochtig (L322p Haelen)
|
een kwaad vermoeden over iemands handelingen of bedoelingen hebbend [achter-koutig, achterkousig, achterdochtig] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 32962 |
achtergebleven hooi harken |
bijeenreken:
bięi̯nrē̜kǝ (L322p Haelen),
bijeenscharren:
bięi̯nšɛrǝ (L322p Haelen),
opreken:
opreken (L322p Haelen)
|
Wanneer het hooi is binnengehaald werd soms nog eens het hooiland afgeharkt om het achtergebleven hooi te verzamelen. [N14, 122; A 34, 4 add.]
I-3
|
| 33984 |
achterhaam |
achterboks:
axtǝrboks (L322p Haelen),
achterhaam:
axtǝrhām (L322p Haelen),
paardsboks:
pɛ̄rts˱boks (L322p Haelen)
|
Samenstel van riemen dat op het achterwerk van het paard wordt gelegd en dient om de kar achteruit te stoten. [JG 1a, 1b, 2b; N 13, 74; monogr.]
I-10
|