| 17967 |
(met) het hoofd stoten |
botsen:
boͅtsə (P048p Halen),
ivəran teͅigə boͅtsə (P048p Halen)
|
stoten: het hoofd stoten (kinderwoord) [boetse, zijn eige boetse] [N 10 (1961)] || stoten: met het hoofd stoten [boetse, erges teege boetse] [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 17863 |
(zich) bukken |
(zich) bukken:
bøkə (P048p Halen),
zeg bøkə (P048p Halen)
|
bukken, zich bukken [bukke, bokke] [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 18612 |
-> [wld iii 2.2] |
- wld iii, 2.2 !:
baveͅt (P048p Halen),
bavøskə (P048p Halen),
duwəpkapkə (P048p Halen),
duwəpklijəkə (P048p Halen),
duwəpmantəlkə (P048p Halen),
duəpkliət (P048p Halen),
duəpməts (P048p Halen),
duəpšal (P048p Halen),
nagəlband (P048p Halen),
nagəlbant (P048p Halen),
pesduk (P048p Halen),
rø͂ͅband (P048p Halen),
tepduk (P048p Halen),
vijəskə (P048p Halen),
vuəl (P048p Halen),
zijəvərleͅpkə (P048p Halen),
ziəvərduk (P048p Halen),
ziəvərlap (P048p Halen),
eerder pejoratief
pəsduk (P048p Halen)
|
dekentje waaronder de dopeling naar de kerk wordt gedragen [N 25 (1964)] || doek, witte ~ die men het kind als een schortje voor de borst speldt [speet, spit] [N 25 (1964)] || doopjurkje [deumhemke] [N 25 (1964)] || doopmutsje [N 25 (1964)] || luier [winjel, luur, kindsdoek, psidoek, huik] [N 25 (1964)] || navelbandje [nagelbendje] [N 25 (1964)] || rouwsluiter(s) aan een hoed [N 25 (1964)] || slabje, morsdoekje voor kinderen [slabbertje, slabberlepke, zeiverlepke, slepke, bavet(sje) [N 25 (1964)]
III-1-3
|
| 18253 |
[falie] |
falie:
fa.ljə (P048p Halen),
[mv.?]
fa.ljəsə (P048p Halen),
voile (fr.):
vuwəl (P048p Halen)
|
sluierdoek, zwarte ~ die over hoofd en schouders wordt gedragen, gewoonlijk in de rouwtijd [vaol, voeël, falje, falie, slöjer, linao] [N 23 (1964)]
III-1-3
|
| 18182 |
[kazavek?] |
kazavek:
zeer kort jasje (jak)
ka.žəveͅk (P048p Halen)
|
kasjevék, in de betekenis van vrouwenmantel; betekenis/uitspraak [N 23 (1964)]
III-1-3
|
| 18606 |
[lijfje] |
lijfje:
betekenis: onderhemd voor vrouwen
leͅfkə (P048p Halen),
betekenis: onderkledingsstuk op blote lijf gedragen
leͅfkə (P048p Halen)
|
lijfje, in de betekenis van soort kledingstuk; betekenis/uitspraak [N 25 (1964)]
III-1-3
|
| 21293 |
aalmoes |
aalmoes:
almoes (P048p Halen)
|
aalmoes [ZND 01 (1922)]
III-3-1
|
| 31252 |
aambeeld |
aanbeeld:
ambęlt (P048p Halen),
ęmbɛlt (P048p Halen),
aanvilt:
ɛnvęlt (P048p Halen)
|
Een gietijzeren of stalen blok waarop de smid het smeedwerk uitvoert. Aan één of twee zijden van het aambeeld kan een hoorn zijn bevestigd, een puntig uitsteeksel waarop ijzer kan worden gebogen. De vlakke bovenzijde van het aambeeld, de baan, wordt gebruikt voor het smeedwerk. In de baan zijn soms één of meer gaten aangebracht waarin gereedschap zoals de schroodbeitel en de tas kunnen worden geplaatst. Vgl. ook afb. 15. De invuller uit Q 121 kende drie soorten aambeelden: 1. het aambeeld met twee ronde hoorns; 2. het aambeeld met één ronde en één vierkante hoorn; 3. het aambeeld met één hoorn en een stuikblok. Ook andere respondenten vermeldden deze drie aambeelden. Vgl. ook afb. 14. In L 382 kende men ook nog een aambeeld dat speciaal gebruikt werd bij het aanbrengen van de kap op vijlbladen. Het bovenvlak van dit aambeeld was van zacht roodkoper vervaardigd. Zie ook het lemma "vijlkap". [N 33, 40; N 33, 49; N 33, 50; S 1; R 14, 8b; L 1a-m; L 1u, 2; L 17, 9; L B1, 201; N 64, 32a-b; N 66, 13a-b; monogr.]
II-11
|
| 34496 |
aan de leg zijn |
aan de leg zijn:
aan de leg zijn (P048p Halen),
leggen:
lęgǝ (P048p Halen)
|
Gezegd van kippen als ze in de legperiode zijn. [N 19, 50a; monogr.]
I-12
|
| 33187 |
aanaarden |
aanhogen:
ęnhȳgǝ (P048p Halen),
ǭnhȳǝgǝ (P048p Halen)
|
Een dag of veertien na het poten wordt het opschietende onkruid van het aardappelveld weggehaald door er met een omgekeerde eg of een kettingeg overheen te gaan; tegelijkertijd wordt dan de grond rul gemaakt en dat bevordert de groei van de planten. Enige tijd later, wanneer de aardappelplantjes ongeveer 10 cm zijn opgeschoten, wordt er tussen de rijen geschoffeld om het onkruid te verwijderen; doorgaans met de schoffelmachine. Weer enige tijd later, vroeger rond 21 juni, wordt de grond rond de voet van de struikjes opgehoogd om de knolletjes die aan de oppervlakte groeien te beschermen. Deze knolletjes moeten goed onder de grond ziten; anders worden ze groen en zijn alleen nog als varkensvoer te gebruiken. Op sommige plaatsen echter werden die kleine groene knolletjes juist als pootgoed gebruikt. Dit ophogen wordt aanaarden genoemd en kan op verschillende manieren gebeuren, met de hak of met tenminste twee soorten aanaardploegen. In dit lemma staan de algemene termen voor het aanaarden bijeen. [N 12, 23; JG 1a, 1b, 1c, 2c; L B2, 294; L 32, 4; Lu 5, 24b; monogr.; add. uit N 11A, 83; N 18, 42 en 43; A 44, 21]
I-5
|