| 33818 |
karspringer |
karspringer:
kārspręŋǝr (Q002p Hasselt)
|
Ongeduldig paard dat tijdens het afspannen tussen de berries uitspringt, wat moeilijk af te leren is. [N 8, 84a]
I-9
|
| 34621 |
karsteun |
achterste dam:
ē̜s˱dǝ [dam] (Q002p Hasselt),
dam:
dam (Q002p Hasselt),
(mv)
damǝ (Q002p Hasselt),
madam:
mǝdam (Q002p Hasselt),
stek:
stɛk (Q002p Hasselt)
|
Steun die onder de kar geplaatst wordt bij het laden en lossen. Er zijn drie types karsteunen, die over het algemeen dezelfde benamingen hebben: een zware, T-vormige steun die de voorkant van de kar ondersteunt en die bij het rijden onder de schoot wordt opgehangen, een lichtere steun die voorkomt dat de kar bij het laden en lossen naar achter omkipt en die bij het rijden achter onder de kar hangt en een stok van ongeveer een meter die de berrie steunt en die bij het rijden onder de berrie hangt. De woordtypes houweel en hak zijn voorbeelden van betekenisverschuiving: toen de wegen nog niet geasfalteerd waren en bijgevolg soms slecht berijdbaar waren, had de boer een hak bij zich waarmee hij de wielen vrij kon maken als de kar of wagen vastgereden was. Deze hak werd ook gebruikt als steun voor de berries. Later, toen de wegen beter werden, was deze hak niet meer nodig en werd de steun, die in de plaats van de eigenlijke hak kwam, soms ook "hak" of "houweel" genoemd. Het eerste deel van het lemma is samengesteld uit benamingen die voor de drie types karsteun gelden. De meervoudsvormen zijn wel steeds benamingen voor de berriestutten (de derde bovenvermelde soort). De woordtypes waarbij door een toegevoegd adjectief of het eerste lid van de samenstelling duidelijk wordt om welke karsteun het gaat, staan onder A. Zware karsteun, B. Lichte karsteun en C. Berriestut. [N 17, 40 + 77 + 78 + 79 + 99; N G, 62a + 63a-b; JG 1a; JG 1b; JG 1d; JG 2b; JG 2c; R 14, 23e; monogr.]
I-13
|
| 31572 |
karwip |
wip:
we̜p (Q002p Hasselt)
|
Werktuig dat door smeden wordt gebruikt om karren op te lichten, bijvoorbeeld wanneer er onderdelen van een wiel zoals een naafbus of wielband vervangen moeten worden. Het bestaat uit een getande stang die door middel van een hefboom omhoog en omlaag kan worden bewogen. Mogelijk kunnen met de termen in dit lemma ook andere soorten heftoestellen worden bedoeld. Zie ook afb. 208. [N 17, 81; N 33, 283; monogr.]
II-11
|
| 19695 |
kast |
kast:
kas (Q002p Hasselt, ...
Q002p Hasselt),
Verklw. keske
kas (Q002p Hasselt)
|
kast [ZND 01 (1922)] || Leg die broden op de kast [ZND 05 (1924)]
III-2-1
|
| 23448 |
kast voor liturgische gewaden |
hangkast:
hangkast (Q002p Hasselt)
|
De kast(en) waarin deze gewaden liggend worden opgeborgen. [N 96A (1989)]
III-3-3
|
| 19505 |
kastplank |
schap:
Verklw. schië.pke
schaa.p (Q002p Hasselt)
|
schap
III-2-1
|
| 19826 |
kat |
kat:
kat (Q002p Hasselt),
ká.t (Q002p Hasselt),
poes:
pouë.s (Q002p Hasselt)
|
kat [Goossens 1b (1960)] || poes
III-2-1
|
| 22311 |
katapult |
lits:
lits (Q002p Hasselt),
n Lits of e schej.terke wië.rd gemaa.k van n vè.rrek, twej elastieke èn e liëre lepke: Een katapult wordt gemaakt van een vork, twee elastieken, en een leren lapje.
lits (Q002p Hasselt),
schietertje:
scheiterke (Q002p Hasselt),
schitərkə (Q002p Hasselt),
Afl. sub schieten.
schej.terke (Q002p Hasselt),
n Lits of e schej.terke wië.rd gemaa.k van n vè.rrek, twej elastieke èn e liëre lepke: Een katapult wordt gemaakt van een vork, twee elastieken, en een leren lapje.
schej.terke (Q002p Hasselt),
vork:
vɛrk (Q002p Hasselt, ...
Q002p Hasselt)
|
Hoe noemt men het speeltuig, bestaande uit een gevorkt takje, aan de uiteinden waarvan een elastiekje is vastgemaakt en waarmee jongens steentjes wegschieten? [Lk 01 (1953)] || Katapult. || Schietertje (z.o. katapult).
III-3-2
|
| 23345 |
kathedraal |
kathedraal:
kathedraal (Q002p Hasselt)
|
Een kathedraal. [N 96A (1989)]
III-3-3
|
| 23213 |
katholiek |
kadodder:
kadotters (Q002p Hasselt),
ne kaddodder (Q002p Hasselt),
katholiek (<fr.):
kàtəleik (Q002p Hasselt)
|
Een katholiek: bestaat er een scheldnaam (vooral in verkiezingstijd gebezigd)? [ZND 27 (1938)] || Katholiek. [ZND 01 (1922)]
III-3-3
|