e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren... plaats=Hasselt

Overzicht

Gevonden: 5340

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
kool, algemeen: een krop kool kool: koeəl (Hasselt), kuuël (Hasselt), kū.l (Hasselt), kø̄l (Hasselt) [ZND m]kool [Goossens 1a (1955)] || krop kool, volwassen koolplant [Goossens 2a (1963)] I-7
kool, overige soorten winterkool: wè.nterkīēl (Hasselt) winterkool I-7
koolmees, mees keeskeit: kieëskaat (Hasselt), kiiëskaat (Hasselt), kaas/kers probleem; WVD kiest voor kees-, keze- in deze gevallen; hier voorlopig alles onder kaas-, kaze- gebracht  kiëskaa.t (Hasselt), keesmeesje: keͅi̯əsmēskə (Hasselt), koolmeesje: kølmēskə (Hasselt), mees: mies (Hasselt, ... ), mīēs (Hasselt), meesje: meeske (Hasselt), mēskə (Hasselt), mieske (Hasselt), sisside-tje (<wa.): uit Wa sissideû (onomatop.)  siessiedeuke (Hasselt) koolmees || koolmees (14 flinkste en bekendste der boombuitelaars; gele zijkanten; broedt in allerlei gaten, ook bij huizen; roep vaak [tie-ta] of [tie-tie-ta] [N 09 (1961)] || mees [Willems (1885)], [ZND 01 (1922)], [ZND 31 (1939)] III-4-1
koolraap bijtkool: bieëtkuuël (Hasselt), raapkool: ròòpkuuël (Hasselt) raapkool I-7
koolraap (ondergronds) sloorbieten: slūrbītǝ (Hasselt) Brassica napus L. subsp. rapifera. Bedoeld is hier de gekweekte knol van de plant met de naam koolzaad. De plant heeft gele bloemen; het vlees van de knol is oranjekleurig; bij sommige variëteiten ook wit. Koolraap stelt minder eisen aan de grond dan bieten. De verbouw is vrij algemeen in Limburg verspreid. De knollen worden vooral als veevoeder gebruikt en dan ingekuild; soms ook werden ze als groente gegeten. Er zijn twee soorten teelt: -onder de grond (hier behandeld); ook wel gewestelijk raapkool of knolraap genoemd of kortweg knol; -boven de grond; ook wel koolraap-boven-de-grond, glaskoolraap of koolrabi genoemd. Vaak is een meervoudsvorm opgegeven naast of in plaats van het enkelvoud; dit is steeds in het lemma aangegeven. Op grond van de laatste medeklinker in deze meervoudsvormen kan als slotmedeklinker van de enkelvoudsvormen eerder een verstemloosde -b dan een -p worden aangehouden. Op een enkel duidelijk tegenvoorbeeld na (meervoud koolrapen) is hier dan ook de spelling -raab aangehouden, in overeenstemming met de spelling -reub. Wanneer is opgegeven dat het woordaccent op de tweede lettergreep ligt is ook dat in het lemma vermeld. Vergelijk ook het lemma Koolzaad. [N 12, 39; N 12A, 3a; JG 1a, 1b, 2c; L 6, 36; monogr.; add. uit N 7, 1b] I-5
koolrabisoep raapsoep: Syst. Frings  rōͅpsoͅp (Hasselt), rapensoep: Syst. Frings  rōͅpəsoͅp (Hasselt, ... ), ro͂ͅpəsoͅp (Hasselt) Rapensoep (reubesop) [N 16 (1962)] III-2-3
koolzaad koolzaad: kulzūǝt (Hasselt), sloor: slūr (Hasselt), slūǝr (Hasselt) Brassica napus L. subsp. oleifera. Naam voor het zaad en voor het hele gewas: een koolsoort die alleen om het oliehoudend zaad wordt geteeld. Het heeft felgele bloemen in de zomer. Vroeger werd het gemaaid en gedorst en werd het zaad geslagen om "smout" te verkrijgen. Vergelijk aflevering II.3, Molenaar, paragraaf Oliemolen, blz. 165-166. Vergelijk ook het lemma Koolraap: de soort gekweekt om de knol. Bij vliegop wordt opgegeven dat het een variëteit van koolzaad is; bij spoorzaad dat het als groenvoer wordt gebruikt. [JG 1a, 1b, 2b; monogr.] I-5
koolzaadhoning sloorzaadhoning: slǭrsø̄thø̄ǝneŋ (Hasselt) Honing afkomstig van koolzaadbloesem. De koolzaadhoning is lichtgeel en snel kristalliserend. [N 63, 112b; monogr.] II-6
koolzaadolie smout: smā.t (Hasselt) De olie die uit koolzaad wordt geslagen. Al sinds lang gebeurt dit olieslaan uit kool-, raap- en lijnzaad niet meer op de boerderij, maar industrieel. In Limburg is smout de gebruikelijke term voor koolzaadolie; de idiotica en het WNT zijn wat ruimer: ook voor lijnzaadolie en zelfs voor plantaardige olie in het algemeen vindt men er de benaming ɛsmoutɛ, maar in het Truierlands heeft smout ook een zeer algemene betekenis, ook smeerolie wordt eronder verstaan. Bij raapsmout wordt, in Q 9 maar ook elders, uitdrukkelijk opgegeven: "ook koolzaadolie". [JG 1a, 1b; monogr.] I-5
kooppenning voorschot: ə vērsxøt (Hasselt) kooppenning (bij het sluiten van een koop) [ZND B2 (1940sq)] III-3-1