e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Heerlen

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
een muur opmetselen muren: [muren] (Heerlen), opmetselen: ǫpmɛtsǝlǝ (Heerlen) Al metselend een muur laag na laag hoger maken. Een muur die zo werd opgetrokken werd in K 353 een 'muur in opbouw' ('mȳr en up˱bē̜jǝf') genoemd. Het resultaat was volgens een aantal invullers een 'volle muur' ('volǝ mȳr', K 353; 'volǝ myǝr', K 278; 'vǫlǝ mūr', Q 197, 197a; 'vol mūr' L 364). Zie voor de fonetisch niet gedocumenteerde vormen de lemmata 'Metselen' en 'Muur'. [N 31, 27; N 31, 32b; monogr.] II-9
een muur uitloden afloden: āfluǝdǝ (Heerlen), een muur loden: e ̞ŋ mūr lūǝ (Heerlen), een muur uitloden: e ̞ŋ mūr ūtlūǝ (Heerlen) De verticale stand van een muur of profiel controleren met behulp van een schietlood. [N 31, 10b] II-9
een muur voegen voegen: vōgǝ (Heerlen) De voegen tussen metselstenen met voegmortel opvullen. Voegwerk wordt doorgaans na het metselwerk uitgevoerd. De voegen worden daartoe met behulp van de voegkrabber ter diepte van 1,5 √† 2 cm uitgekrabd waarna de mortel vanaf een plankje door middel van een voegspijker in de voeg wordt gebracht. Voor de lintvoegen gebruikt men een lange voegspijker, voor de stootvoegen een korte. [N 32, 32; monogr.] II-9
een muur waterpassen wagen: wǫagǝ (Heerlen), waterpassen: wātǝrpasǝ (Heerlen) De horizontale stand van een muur controleren met behulp van de waterpas. [N 31, 10c; monogr.] II-9
een paar schoenen een paar schoenen: ee paar schoon (Heerlen) schoenen, paar ~ [N 24 (1964)] III-1-3
een paar sokken sokken: zökke (Heerlen) kousen, paar ~ [zök, zökke] [N 24 (1964)] III-1-3
een pak slaag geven rijten: rīētə (Heerlen), slaag geven: sjlêêch gêêvə (Heerlen) pak slaag geven (batteren, foeksen, foempen, juinen, kletsen, naaien, peren, rossen, smeren, vegen). [N 84 (1981)] III-1-2
een pijler aantrekken (de streb) aantrekken: ātrękǝ (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Emma]), ātrɛkǝ (Heerlen  [(Emma)]   [Domaniale]), (een pijler) aantrekken: ātrɛkǝ (Heerlen  [(Emma)]   [Laura, Julia]) Een pijler in produktie nemen. Volgens een invuller uit Q 121 nam men op de Domaniale mijn een pijler in produktie aan het begin van een dienst. Dan werd namelijk het transportmiddel in bedrijf gezet zodat met de ontginning kon worden gestart. De zegsman uit L 417, die invult voor de mijnen in Waterschei en Zwartberg, maakt een onderscheid tussen "een pijler laten bollen" en "een pijler demarreren". Met de eerste term bedoelt hij het voorafgaand werk dat in de pijler wordt gedaan, terwijl hij onder de tweede verstaat het in produktie nemen van de pijler. [N 95, 200; monogr.; Vwo 14; Vwo 18] II-5
een prijs vragen vragen (voor): ps. boven de n moet nog een ~ staan; deze combinatieletter is niet te maken (om te spellen).  wat vrôâgste vuur dien~g honder? (Heerlen) aanbieden, Voor een bepaalde prijs te koop ~ [loven of geloven? zegt men wel: wat looft ge uw kippen = welke prijs vraagt ge ervoor?] [N 21 (1963)] III-3-1
een redcel aanzetten redcel(len) aanzetten: rɛtsɛl āzętǝ (Heerlen) Het uitbouwen van een werkstercel tot een koninginnedop of moerdop in geval van plotselinge moerloosheid. Een werkbijlarve moet dan koningin worden. Ze wordt gevoerd met koninginnevoedsel. [N 63, 61c] II-6