| 33473 |
rond gat boven in de schuurgevel |
lochtlok:
lǫxlǫak (Q039p Hoensbroek),
uilelok:
(mv)
ȳlǝlø̜̄ǝkǝ (Q039p Hoensbroek)
|
Boven in de korte gevel van een schuur zijn een of meer ronde openingen zonder glas die dienen ter belichting en beluchting en ook als toegang voor de uil die dan in de schuur muizen kan vangen. In L 211, 290 en 318b is het een halfronde opening. Zie ook het lemma "gat in een klein dagschild" (4.2.10). Het materiaal is ondergebracht in een gecombineerde woord- en klankkaart, te vergelijken met de kaart die is gemaakt van het materiaal van het lemma "kippenuitgang" (kaart 35) en bevat de geografische verspreiding van de benamingen kot, gat en lok, telkens met opgave waar de klinker lang en kort is. De termen almsgat en schallok slaan eigenlijk op de galmgaten van de kerktoren. [N 4A, 44a; N 5A, 73b; N F, 50c; monogr.; add. uit N 64, 153]
I-6
|
| 20705 |
rond wittebrood |
ronde weg:
ronje wick (Q039p Hoensbroek)
|
rond brood, gebakken van bloem [N 29 (1967)]
III-2-3
|
| 21198 |
rondreizen, pendelen |
op reis zijn:
op reis zijn (Q039p Hoensbroek)
|
rondreizen [pendelen, de navet doen] [N 90 (1982)]
III-3-1
|
| 26675 |
rondsel van de rosmolen |
rondsel:
rǫnsǝl (Q039p Hoensbroek)
|
Het kleine spijlenrad van de rosmolen dat de horizontaal draaiende beweging van het grote rad overbrengt op de spil. De woordtypen kamrad (l 322, Q 7) en klein tandrad (l 382) duiden erop dat men in die plaatsen met een van ɛtandenɛ voorzien rad werkte.' [N D, 25]
II-3
|
| 17931 |
rondslenteren, ronddolen |
rondlummelen:
rôndlummele (Q039p Hoensbroek),
schravelen:
schravelen (Q039p Hoensbroek)
|
lopen: zonder doel rondlopen (over straat) [vendele, zwaddere, rakke] [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 34597 |
rongblokken |
rongblokken:
(enkelv)
roŋblok (Q039p Hoensbroek)
|
Twee tot vier dwarsbalken die zowel bij de hoogkar met ladders als bij de langwagen voorkomen en waarin op de uiteinden de rongen gestoken worden. Bij de hoogkar gaat het om blokken waarop de ladders rusten. Deze ladders worden dan ondersteund door de rongen, die in de rongblokken zitten. Bij de wagen gaat het om dwarsbalken die op de langboom bevestigd zijn. Hier ondersteunen de rongen die in de rongblokken zitten de zijwanden van de wagen. [N 17, 12b + 13a + 44f + 44g; N G, 70c; JG 1b; JG 1d; JG 2b; JG 2c; monogr.]
I-13
|
| 34596 |
rongen |
rongen:
roŋǝ (Q039p Hoensbroek),
tromp:
trompǝn (Q039p Hoensbroek)
|
Twee tot acht houten of ijzeren spijlen die op de kar of wagen staan ter versteviging en/of ondersteuning van de zijwand (zowel -plank als -ladder). De rongen zitten bij de wagen in de rongblokken, terwijl ze bij de kar door middel van rongkrammen bevestigd zijn aan de onderzijde van de draagbalken van de karbak. [N 17, 12c + 31 + 44g + add; N G, 60d; JG 1a; JG 1b; JG 2b; JG 2c; Lu 4, 3a]
I-13
|
| 34599 |
rongogen |
huizer:
huzǝr (Q039p Hoensbroek)
|
Metalen krammen waarin de rongen gestoken werden om ze aan de draagbalk van de bak te bevestigen. [N 17, 32; N G, 60e; monogr]
I-13
|
| 24237 |
roodborstje |
roderborstje:
rōēëderbusjke (Q039p Hoensbroek),
rôêderbusjke (Q039p Hoensbroek)
|
roodborst || roodborst (14 bekend genoeg vanwege de rode borst [N 09 (1961)]
III-4-1
|
| 33686 |
roodbruine aarde |
rode aarde:
ruǝ ē̜ǝrt (Q039p Hoensbroek),
rūj ērt (Q039p Hoensbroek)
|
De roodbruine aarde waarmee men de stijlen, balken en kozijnen van vakwerkhuizen kleurt. [N 27, 46]
I-8
|