| 28863 |
haken en ogen |
haak en oog:
huwk ɛn owx (P188p Hoepertingen),
haken en ogen:
hǫǝkǝ ɛn ǫwgǝ (P188p Hoepertingen),
uwǝkǝ ɛn ǫwgǝ (P188p Hoepertingen)
|
Kleine metalen haakjes en ringetjes die, langs de zomen van kledingstukken genaaid, dienen om deze te sluiten. [N 62, 51; L 1a-m; L 24, 40b; L 49, 25; MW; S 11]
II-7
|
| 33301 |
hakken, wieden met de hak |
kappen:
kapǝ (P188p Hoepertingen),
krebberen:
krɛbǝrǝ (P188p Hoepertingen)
|
Met een hak de grond tussen (rijen van) opgroeiende planten bewerken, met het doel deze luchtig te maken en van onkruid te zuiveren. [N 15, 5; JG 1a, 1b; monogr.]
I-5
|
| 33153 |
haksel |
haksel:
hɛksǝl (P188p Hoepertingen),
kepsel:
kɛpsǝl (P188p Hoepertingen)
|
Het kortgehakte stro, op de snijbok of in de hakselmachine, werd vroeger, samen met haver, gekookt en aan de beesten gevoerd. Als het iets grover gesneden was werd het ook wel als strooisel in de potstal gebruikt. Zie ook het lemma ''bussel kort stro'' (6.1.29). Zie voor de fonetische documenatie van het woorddeel [stro] het lemma ''stro'' (6.1.24). [JG 1b, 2c; L 1, a-m; L 26, 11; S 12; Wi 51; monogr.]
I-4
|
| 17810 |
halen |
halen:
howlə (P188p Hoepertingen)
|
halen [ZND 01 (1922)]
III-1-2
|
| 20343 |
half- of stiefbroer |
stiefbroer:
stiefbruur (P188p Hoepertingen)
|
De zoon van de tweede man of vrouw van je vader of moeder (stiefbroer) [N 115 (2003)]
III-2-2
|
| 20344 |
half- of stiefzuster |
stiefzuster:
stiefzeuster (P188p Hoepertingen)
|
De dochter van de tweede man of vrouw van je vader of moeder (stiefzuster) [N 115 (2003)]
III-2-2
|
| 32694 |
halfdiep ploegen |
een halfvoor akkeren:
ǝn [halfvoor] ákǝrǝ (P188p Hoepertingen)
|
Men kan een akker, zodra het (eerste) gewas eraf is, zonder voorbewerking met een halfdiepe voor omploegen voor het volgende gewas of om hem daarna te eggen, te bemesten en diep om te ploegen. Voor (delen van) varianten in de (.. .)-vorm zie men de lemmata pleogen en halve voor. [N 11A, 110c + d; JG 1b add.; monogr.]
I-1
|
| 23622 |
halfmis |
halfmis:
halfmis (P188p Hoepertingen)
|
Het moment waarop de mis op de helft is, wat de duur betreft [halfmis, hauvermès?]. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 32987 |
halm, stengel van de graanplant |
halm:
halǝm (P188p Hoepertingen),
spier:
spīǝ.r (P188p Hoepertingen),
spīǝ.rǝ (P188p Hoepertingen)
|
De graanhalm is de meestal ronde en gelede stengel van de te velde staande graanplant. Hier het algemene woord, dat veelal ook de benaming voor de gehele graanplant is. Een aantal termen (bv. spier, spit, ...) wordt niet alleen gebruikt voor de stengel van de te velde staande graanplanten, maar ook -en blijkens een niet gering aantal aar-opgaven wellicht nog meer- voor de geoogste en gedorste graanstengels, de strohalm; zie de toelichting bij het volgende lemma ''strohalm'' (1.3.2). Veelal zijn ze ook toepasselijk op de grasspriet (zie het lemma ''grasspriet'' (1.5) in aflevering I.3), enkele zelfs op de graankorrel (zie het lemma ''graankorrel'' (2.6) in deze aflevering). Voor een aantal plaatsen werd het tweelettergrepige ''spieren'' als enkelvoud opgegeven. Zie afbeelding 2, a. [N P, 4b; JG 1a, 1b; L 1, a-m; S 12; Wi 13; monogr.]
I-4
|
| 17627 |
hals |
hals:
hals (P188p Hoepertingen),
nak:
nak (P188p Hoepertingen)
|
hals [ZND 01 (1922)] || Hals van een kledingstuk. [N 62, 31a; MW]
II-7, III-1-1
|