| 22317 |
oudejaarsavond |
oudjaaravond:
aat jeurwovet (Q077p Hoeselt),
aatjonwond (Q077p Hoeselt)
|
De avond van 31 december, oudejaarsavond, Sint Silvesteravond [aldejaorsaovond]. [N 96C (1989)]
III-3-2
|
| 22318 |
oudejaarsdag |
oudjaardag:
aat jeurdōāg (Q077p Hoeselt)
|
31 december, H. Silvester. [N 96C (1989)]
III-3-2
|
| 21762 |
ouden van dagen |
gepensioneerden:
gëpensënjèddë (Q077p Hoeselt),
oude mensen:
aa minse (Q077p Hoeselt),
van de krakkenbond:
van dë krakkëbond (Q077p Hoeselt, ...
Q077p Hoeselt)
|
oude man [N 102 (1998)] || oude vrouw [N 102 (1998)] || ouden van dagen [N 102 (1998)]
III-3-1
|
| 33421 |
ovenkelder |
assekot:
asǝkōt (Q077p Hoeselt),
onder de oven:
ǫnǝr dǝn ǫvǝ (Q077p Hoeselt)
|
De bergruimte onder de oven, soms benut om brandstof en/of as in op te bergen, maar ook vaak, vanwege de gunstige vocht- en warmtegesteldheid, om er aardappelen op te slaan. De benamingen wijken in dat laatste geval doorgaans niet af van die van de aardappelkelder die men in de schuur vindt en die zijn behandeld in het lemma "schuurkelder, aardappelkelder" (3.3.5). Krikken is gloeiende as; amer is houtskool, en schansen zijn takkenbossen. Vergelijk ook het lemma önderoven", in Deel II, aflevering 1, blz. 73. [N 5A, 25c; N 5, 136; OB 2, 2f; monogr. add. uit N 29, 5 en 11d]
I-6
|
| 25608 |
ovenpaal |
zwouw:
zwō (Q077p Hoeselt)
|
De ovenpaal is in de regel een ongeveer twee meter langer stok met een plat, rond, rechthoekig of tongvormig blad van hout of ijzer waarmee het in broodvorm opgemaakte deeg in de oven wordt geschoven. Meestal haalt men hiermee ook het gebakken brood uit de oven. Het blad loopt naar voren scherp toe om het inschieten van het brood te vergemakkelijken en vooral om bij het uittrekken de paal onder het brood te kunnen schuiven (Weyns blz. 34). Wat de woordtypen "rochelijzer", "haak", "schoffel" en mogelijk nog andere betreft moet men heel waarschijnlijk aan andersoortig gereedschap denken waarmee men toch het brood uit de oven kan halen. Zie afb. 22. [N 29, 45b; RND 57; L 40, 13a; A 44, 22; OB 2, 2d; OB 2, 2e; mat. S -daaronder valt wat A. Stevens in zijn artikel ''Zwaaide, een zuidoost-nederlandse dialektbenaming voor de broodschieter of ovenpaal'' noemt "mat. S, P, C en G"; monogr.]
II-1
|
| 18589 |
overall |
pyjama:
pijama (Q077p Hoeselt),
pyjama {piama}:
pišəma (Q077p Hoeselt)
|
overall, werkpak uit één stuk [N 23 (1964)] || Uit één stuk vervaardigd werkpak dat de metselaar ter bescherming over zijn gewone kleding aantrekt. [N 30, 5c; monogr.]
II-9, III-1-3
|
| 33469 |
overdekte doorgang achter de dubbele toegangspoort |
onder de poort:
ǫnǝr dǝ pu̯ǫt (Q077p Hoeselt)
|
Achter de dubbele toegangspoort bevindt zich een ruimte, waarboven zich een dak of zolder bevindt. Deze ruimte geeft toegang tot een door woonhuis en bedrijfsgebouwen omgeven binnenplaats. Vergelijk ook afbeelding 6, gesloten hoeve. [N 5A, 77c; N 5, 110; div.; monogr.]
I-6
|
| 34168 |
overdragen |
over (de/haar) tijd:
jǝvǝr tęi̯t (Q077p Hoeselt),
over tijd gaan:
over tijd gaan (Q077p Hoeselt)
|
Het overschrijden van de draagtijd, gezegd van de koe. [N 3A, 44]
I-11
|
| 32797 |
overdwars eggen |
in terwars [eggen]:
en tǝrwias (Q077p Hoeselt)
|
Men egt een akker in de breedte om de ploegvoren te breken of om hem van onkruid te zuiveren. Meestal wordt de akker daarna ook nog eens in lengte geëgd. In de betrokken woordtypen hieronder verschijnen dwars, wars e.d. steeds met a als klinker, ook al beantwoordt aan de meeste dialectvarianten veeleer een type met e (dwers e.d.) of ee (dweers e.d.). Voor het werkwoordelijk deel eggen en de weglating daarvan bij de varianten zie men de toelichting op het lemma ''eggen''.' [JG 1a + 1b + 1c + 2c; N 11, 84b; N 11A, 176d + 189d; monogr.]
I-2
|
| 18695 |
overhemd |
stijve boezem:
stēvə buzəm (Q077p Hoeselt)
|
overhemd [ingels hemd, sporthemd, frontj] [N 23 (1964)]
III-1-3
|