| 33114 |
vlegelknuppel, slaghout |
vlegel:
[vlegel] (Q077p Hoeselt)
|
Het slaghout van de dorsvlegel is 50 à 60 cm lang en wat dikker dan het hout van de steel. Het is niet van het allerhardste hout gesneden, omdat het dan zou barsten bij het slaan op de grond; doorgaans is het van berkehout. Oorspronkelijk werd als benaming van dit "werkende deel" van het gereedschap de naam het geheel genomen, hier dus vlegel; we zagen dat ook bij de ''zeis'' (3.2.1) in aflevering I.3 en de ''zicht'' (4.3.1) in deze aflevering. Het regelmatig voorvoegsel ''vlegel(s)'' in ''vlegel(s)kop'' is niet in dit lemma opgenomen. Voor de fonetische documentatie van het woord(deel) [vlegel] en [vleger] zie het lemma ''dorsvlegel'' (6.1.8). Zie afbeelding 10, b. [N 14, 3c; JG 1a, 1b; L39, 13a; monogr.; add. uit N 14, 3e en 4]
I-4
|
| 33113 |
vlegelstok |
geerd:
giɛt (Q077p Hoeselt),
steel:
stēl (Q077p Hoeselt)
|
De steel van de vlegel die de dorser in de hand houdt. De lengte van de steel "behoort van de kin van dorser tot de grond te reiken" (Goossens, Lic. Verh.), of, naar de zegsman van L 325: "is tweeēneenhalf maal de kop in lengte". Het regelmatig voorvoegsel vlegel(s)- is niet in dit lemma opgenomen. Zie afbeelding 10, a. [Goossens, Lic. Verh.]
I-4
|
| 21442 |
vleien |
<omschr.> - 0:
met eg eest ne goeie, mer ater oere reug moes g’en een heure (Q077p Hoeselt),
filooien:
filoeë (Q077p Hoeselt),
filoeən (Q077p Hoeselt),
Hè kan filoeën (Q077p Hoeselt),
fletsen:
hĕ kan fletsen (Q077p Hoeselt),
mouwstrijken:
mauwstrijken (Q077p Hoeselt),
mouwvegen:
de maw vêge (Q077p Hoeselt),
mauwvège (Q077p Hoeselt)
|
Hij kan flikflooien (laag vleien, mouwstrijken, enz.). [ZND 23 (1937)] || iemand dingen zeggen die hem aanstaan en aangenaam zijn, maar die overdreven en onwaar zijn, om bij hem in een goed boekje te komen staan [mouwvegen, mouwstrijken, afluizen, fletsen, lemmen, loeflokken, vleien, bakkeleien, flodderen] [N 85 (1981)] || vragen op een vleiende toon [afkuiten] [N 85 (1981)]
III-3-1
|
| 19127 |
vleier |
mouwveger:
maw vêger (Q077p Hoeselt),
oogdienaar:
t’ees nen oogdiener (Q077p Hoeselt)
|
een persoon die graag vleit [zie vraag 365] [bloksleep, bloksleper, fleerbaard, kontekruiper, mouwveger] [N 85 (1981)] || Hij kan flikflooien (laag vleien, mouwstrijken, enz.). [ZND 23 (1937)]
III-3-1
|
| 34380 |
vleiwoord tot de zogende zeug |
knorretje, knorretje, knorrepietje:
knǫrkǝ, knǫrkǝ, knǫrǝpikǝ (Q077p Hoeselt)
|
Een vleiwoord roepen tot de zogende zeug om deze gerust te stellen. In plaats van roepen kan men strelen, met de emmer rammelen, de zeug krabben, klakkende of smakkende geluiden maken met de tong. [N 19, 11c]
I-12
|
| 34348 |
vlekziekte |
brand:
brānt (Q077p Hoeselt)
|
Vlekziekte wordt veroorzaakt door een bacterie. De ziekte gaat gepaard met hoge koorts; op de huid tekenen zich rode en soms donkerblauwe vierkante of ruitvormige vlekken af (WBD I.6, blz. 854). [N 19, 27a; N 19, 27b; N 52, 19; N 76, 57; A 48a, 32; monogr.]
I-12
|
| 22154 |
vleugel |
vleugel:
vljeugel (Q077p Hoeselt)
|
vleugel: elk der beide lichaamsdelen van vogels die hun tot vliegen dienen (wiek, zwing, vlerk, vleugel) [N 83 (1981)]
III-4-1
|
| 33141 |
vleugels in de wanmolen |
alpen:
a.lpǝ (Q077p Hoeselt)
|
De schuingeplaatste plankjes die op een as zijn gemonteerd die wordt aangedreven, waardoor er een windstroom ontstaat, in de wanmolen. [N 14, 45b; JG 1a, 1b, 2c; monogr.]
I-4
|
| 24444 |
vliegend ongedierte |
ongedierte:
oͅngədīrtə (Q077p Hoeselt)
|
vliegend gedierte [N 26 (1964)]
III-4-2
|
| 33986 |
vliegennet |
vliegennet:
vlīgǝnęt (Q077p Hoeselt)
|
Fijnmazig net dat over een ingespannen paard wordt gehangen om het tegen vliegen te beschermen. [JG 1a, 1b, 2a, 2b; N 13, 82a]
I-10
|