| 18046 |
haarenkelen |
(zich) stoten:
stūǝtǝ (L246p Horst),
haarenkelen:
haar-ênkele (L246p Horst),
hārē̜ŋkǝlǝ (L246p Horst)
|
De enkels bij het stappen tegen elkaar strijken of slaan, zodat ze verwond geraken. [L 1, a-m; N 8, 71, 72, 78a, 79 en 84d; S 8] || zijn enkel stuk stoten bij het lopen [SGV (1914)]
I-9, III-1-2
|
| 32887 |
haarhamer |
haarhamer:
hārhāmǝr (L246p Horst)
|
De haarhamer is een vrij zware (ongeveer anderhalve kilo) ijzeren hamer met een korte houten steel, die speciaal wordt gebruikt om te haren. Het ijzeren deel loopt doorgaans aan beide kanten (soms aan één kant) uit in een scherpe bek van 3 à 4 mm. breed, die wel de baan wordt genoemd. De zuiverheid van deze baan is van belang om goed te kunnen haren. Van tijd tot tijd wordt de baan van de bek door de smid weer bijgesteld. Zie afbeelding 7b, nummer 1. [N 18, 86; JG 1a, 1b, 2c; L 1 a-m; L 26, 4; S 12; add. uit N 11, N 14, 131; N 15; N 27; A 4, 28; A 23, 16; L 20, 28; Lu 1, 16; mongr.]
I-3
|
| 17795 |
haarlok |
smeel:
Van Dale: smeel, lange grasspriet...
smeel (L246p Horst)
|
een bosje haar van min of meer slingerende gedaante [lok, streng, tres, toer] [N 86 (1981)]
III-1-1
|
| 17574 |
haarscheiding |
pad:
paat (L246p Horst)
|
scheiding in het haar [scheej, streep] [N 10 (1961)]
III-1-1
|
| 32888 |
haarspit |
haarbol:
hārbǫl (L246p Horst),
haarbout:
hārbǫlt (L246p Horst),
haarpin:
hārpen (L246p Horst)
|
Het haarspit is het draagbare aambeeldje waarop de zeis wordt gehaard. Het bestaat uit een ijzeren pin met een verstaalde enigszins bolle kop, die doorgaans vierkant van omtrek is en tot buiten de pin uitsteekt. Het haarspit kan in de grond worden gestoken (in het veld), of in een haarblok (op de boerderij). Om te verhinderen dat het haarblok te ver in de grond of het haarblok wordt gedreven, heeft men aan het haarspit, enkele centimeters onder de kop, een extra onderdeel vastgemaakt; dit kan bestaan uit enkele ringetjes, meestal twee of vier, een rond of vierkant plaatje, of uit twee dwarspinnetjes (spieën, die doorgaans van hout zijn). Als men het haarspit in de grond steekt, legt men vaak twee blokjes, plankjes of stenen onder de ringetjes of de spieën. De door de informanten opgegeven benamingen voor dit onderdeel van het haarspit staan achteraan in dit lemma. Zie afbeelding 7b, nummer 2. [N 18, 87, JG 1a, 1b, 1d, 2a, 2c; A 4, 28e; L 20, 28e; add. uit N 14, 131; N 18, 68f, 85 en 87; A 23, 16; Lu 1, 16; monogr.]
I-3
|
| 17796 |
haarstaart |
staart:
stèrt (L246p Horst)
|
het los neerhangende gedeelte van het haar, als men het bijeen gebonden draagt [staart, keu, vlecht] [N 86 (1981)]
III-1-1
|
| 17750 |
haarvlecht |
vlecht:
vlēcht (L246p Horst)
|
vlecht [SGV (1914)]
III-1-1
|
| 17581 |
haarwrong |
knotsje:
knutske (L246p Horst)
|
haarwrong van een vrouw [knutje, tres, tots] [N 10 (1961)]
III-1-1
|
| 20782 |
haas |
haas:
haas (L246p Horst, ...
L246p Horst),
haas (mv.):
haas (L246p Horst),
zandhaas:
zāndhaas (L246p Horst)
|
haas [DC 07 (1939)], [SGV (1914)] || hazen [SGV (1914)] || zandhaas [SGV (1914)]
III-4-2
|
| 18994 |
haastig |
haastig:
hastig (L246p Horst),
jachtig:
jàchtig (L246p Horst, ...
L246p Horst),
ongeduldig:
óngedüldig (L246p Horst, ...
L246p Horst)
|
door haast gedreven zijn, uit gejaagdheid zich haasten [jachten, jakken] [N 85 (1981)] || haastig [SGV (1914)] || vol ongeduld of blijk gevend van zijn ongeduld [haastig, hacht, drij] [N 85 (1981)]
III-1-4
|