| 17541 |
groeien |
groter worden:
groiter wère (Q028p Jabeek),
wassen:
wasse (Q028p Jabeek),
wasǝ (Q028p Jabeek)
|
De algemene benaming voor het groter worden van het gewas. Het oude Limburgse woord is wassen; zoals de kaart laat zien, komt de term groeien onder invloed van het Nederlands echter al in bijna heel Limburg voor. Aarden betekent eigenlijk "goed groeien, goede opbrengst laten verwachten", evenals (ge)dijen en tieren in het tweede deel van het lemma. De benaming struiken betekent "een struik vormen" in de uitdrukking "het koren is al goed gestruikt" (Q 111). De opgegeven antwoorden voor "dat gewas ''gedijt'' niet" staan achter in het lemma bijeen. [RND 124; L 32, 13; L 44, 45; monogr.; add. uit A 3, 16; L 4, 16; L A2, 374] || groeien (Je bent nog niet groot genoeg om een flesch wijn leeg te drinken, je moet eerst nog wat groeien en grooter worden.) [DC 03 (1934)] || groter worden (Je bent nog niet groot genoeg om een flesch wijn leeg te drinken, je moet eerst nog wat groeien en grooter worden.) [DC 03 (1934)]
I-4, III-1-1
|
| 25246 |
groeizaam weer |
goed weer voor de hoelef (tuin):
Nb. hoealef = tuin.
gōōt weer vür de hōēālef (Q028p Jabeek),
zacht weer:
(= zacht).
het weer is zach (Q028p Jabeek)
|
groeizaam weer (in de zomer) [vet] [N 22 (1963)] || mals regenachtig weer (in de zomer) [vers, vörs] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 24466 |
groene bladluis |
bladluis:
blaadloeës (Q028p Jabeek)
|
insectjes onder een blad, groen [DC 68 (1993)]
III-4-2
|
| 18300 |
groflinnen beenwindsel |
gamasche:
kemasje (Q028p Jabeek)
|
windsels, groflinnen lappen of ~ die bij koud of nat weer en bij vuil werk met linten of knopen om de broekspijpen worden gebonden [slophooze, beenslette, beenwagge, gette, slikbagge] [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 30054 |
grondwerker |
sleuvengraver:
šlø̄vǝgrɛ̄vǝr (Q028p Jabeek)
|
De arbeider die het graafwerk voor kelderruimte of funderingssleuven verricht. In L 270 werd dit werk gewoonlijk door de handlangers gedaan. Zie voor de fonetische documentatie van de tussen '(...)-' geplaatste vormen het lemma 'Handlanger'. [N 30, 3a; N 30, 26a; monogr.]
II-9
|
| 20346 |
grootmoeder |
grootmoeder:
gru̯atmōdər (Q028p Jabeek),
gross (du.):
voor grootmoeder heb ik wel eens n enkele keer gehoord: groos
grōs (Q028p Jabeek),
moeder:
mōdər (Q028p Jabeek)
|
grootmoeder [DC 05 (1937)]
III-2-2
|
| 20288 |
grootvader |
grootvader:
gru̯at˃vādər (Q028p Jabeek),
vader:
vādər (Q028p Jabeek)
|
grootvader [DC 05 (1937)]
III-2-2
|
| 25004 |
grootx |
groot:
groit (Q028p Jabeek)
|
groot [DC 03 (1934)]
III-4-4
|
| 32626 |
guano |
guano:
guano (Q028p Jabeek)
|
Guano is een poedervormige meststof, vervaardigd van uitwerpselen, veren en kadaverresten van zeevogels, waarvan zich in de loop van de tijd dikke lagen hebben gevormd op onbewoonde eilanden en klippen met name aan de westkust van Zuid-Amerika (Peru, Chili). Blijkens een aantal opgaven werd guano beschouwd als de oudste of eerst bekende kunstmest of was hij de voorloper daarvan, die vooral vóór de eerste W.O. gebruikt werd. Toen de echte kunstmest zijn intrede had gedaan, werd deze aanvankelijk nog vaak guano genoemd. Met guano, die voornamelijk werd aangewend om pootaardappelen te bemesten, ging men zuinig om: met een oude eetlepel of iets dergelijks werd in ieder pootgat een kleine hoeveelheid van deze meststof op of bij de aardappel gelegd. Volgens de meeste opgaven was guano een stikstofhoudende meststof, volgens enkele andere bevatte hij ook kali en fosforzuur, terwijl hij eenmaal met thomasslakken wordt vergeleken of als zwarte meststof wordt omschreven. Mogelijk werd deze originele vogelmest in het begin van de kunstmestperiode synthetisch nagemaakt en als guano of onder een daarop gelijkende handelsnaam in de handel gebracht. [N P, 8; N 11A, 62a]
I-1
|
| 21331 |
gulden |
gulden:
ene gulje (Q028p Jabeek)
|
gulden, een ~ [kent uw dialect ook namen als piek, pieterman of andere?] [N 21 (1963)]
III-3-1
|