| 24738 |
dennentakje met een pluim |
pluim:
± WLD
plūūm (Q111p Klimmen),
pluis:
#NAME?
plōēs (Q111p Klimmen)
|
Een takje met een pluim, aan een den (plos). [N 82 (1981)]
III-4-3
|
| 24537 |
dennenwortel |
piel:
der peel (Q111p Klimmen),
pielwortel:
de peelwortel (Q111p Klimmen),
stronk:
#NAME?
sjtronk (Q111p Klimmen)
|
De wortel van een denneboom (puist, stronk, wortel, stol). [N 82 (1981)] || penvormige wortel van een denneboom [N 27 (1965)]
III-4-3
|
| 27577 |
deputaatkolen |
deputaatkolen:
depytātkǭlǝ (Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV])
|
Het in natura uitgekeerde deel van de bezoldiging van een mijnwerker. Volgens verschillende invullers uit Q 121 bestondende "deputaatkolen" of "arbeiterkolen" meestal uit schachtkool, wat inhield dat het grote brokken kool waren gemengd met gruis en/of stof. De brokken werden stukgeslagen, gezeefd en gesorteerd en van het gruis werd "gedeks" gemaakt, een mengsel van gruis en leem ter afdekking van kachel of fornuis voor de nacht. De "beambtekolen" daarentegen waren meestal antraciet, in diverse dikten gezeefd, zonder gruis. De respondent uit Q 21 merkt over dedeputaatkolen verder nog op dat de toegekende hoeveelheid varieerde al naar gelang iemand kostwinnaar, medekostwinnaar of alleenstaande was. Wat betreft het woordtype "kolenbon", dit was in feite de bon waarmee de mijnwerker een bepaalde hoeveelheid deputaatkolen in ontvangst kon nemen. Toch is dit woordtype in dit lemma opgenomen omdat uit de opmerkingen van verschillende zegslieden (Q 21, Q 121, Q 121b) blijkt dat de term ook voor de toegekende hoeveelheid kolen zelf werd gebruikt. Zo merkt de invuller uit Q 21 voor de mijn Maurits op dat de mijnwerkers daar onder elkaar nooit over "deputaatkolen", maar altijd over de "kolenbon" spraken en de zegsman uit Q 121b schrijft dat, omdat de verstrekking op de mijn Willem-Sophia plaats vond in de vorm van bonnen, het in natura uitgekeerde gedeelte van het loon de kolenbon(nen) werd genoemd. [N 95A, 5; monogr.]
II-5
|
| 32961 |
derde grasoogst |
nagras:
nǭgrās (Q111p Klimmen)
|
Het gras dat in de derde beurt wordt afgegraasd; vaak vindt men dezelfde naam als de derde hooioogst, die immers ook vaak wordt afgegraasd. Zie de algemene toelichting bij deze paragraaf (''nagras''). [N 14, 129c]
I-3
|
| 32957 |
derde hooioogst |
derde schaar:
drīǝdǝ šǭr (Q111p Klimmen)
|
Uitdrukkelijk gevraagd naar de derde hooioogst, gaven sommige informanten de volgende antwoorden; vaak werd deze derde oogst echter niet meer gemaaid maar door de koeien of schapen afgegraasd. Zie de algemene toelichting bij deze paragraaf. [N 14, 128d]
I-3
|
| 20612 |
desem |
desem:
ze deiseemd kriege = een pakslaag krijgen
deisem (Q111p Klimmen)
|
desemen; Hoe noemt U: Zuurdeeg in het beslag voor brood doen, desemen (zuren, mengen, desemen, het zuur zetten) [N 80 (1980)]
III-2-3
|
| 20597 |
desemen |
desemen:
deisəmə (Q111p Klimmen)
|
desemen; Hoe noemt U: Zuurdeeg in het beslag voor brood doen, desemen (zuren, mengen, desemen, het zuur zetten) [N 80 (1980)]
III-2-3
|
| 23319 |
deugd |
deugd:
dat deit mich deug (Q111p Klimmen),
deug (Q111p Klimmen, ...
Q111p Klimmen)
|
Deugd. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 23954 |
deugdzaam |
deugdzaam:
deugzaam (Q111p Klimmen, ...
Q111p Klimmen)
|
Deugdzaam. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 19167 |
deugniet |
batraaf:
⁄ne batraaf (Q111p Klimmen),
deugeniet:
dueugeneet (Q111p Klimmen),
ondeugender, een -:
⁄nen ònduegender (Q111p Klimmen),
rotzak:
⁄ne rotzak (Q111p Klimmen),
schind-aas:
sjinnaos (Q111p Klimmen)
|
deugniet [DC 11 (1942)], [SGV (1914)] || een ondeugend kind [stinkgat, deugniet] [N 85 (1981)] || een ondeugende jongen die allerlei streken uithaalt [pagadder, horzak, luifer] [N 85 (1981)]
III-1-4
|