| 17899 |
slepen |
slepen:
sjleipe (Q111p Klimmen, ...
Q111p Klimmen),
šlęi̯pǝ (Q111p Klimmen)
|
De in dit lemma bijeengebrachte termen betreffen het bewerken van de akker met een sleep, om de grond gelijk te trekken, aardkluiten te verbrijzelen of fijn zaad in de grond te werken, alsmede het slepen van weiland, om mestplakken en molshopen te verbreiden en/of gestrooide mest over de grasmat uit te strijken. Hoe de hieronder voorkomende vormen ''eg'' + ''eg'' en ''eggen'' + ''eggen'' verstaan moeten worden, is aangegeven in de lemmata ''eg'' en ''eggen''. [JG 1a + 1b + 1c; N 11, 81 + 85; N 11A, 173c + 180; S 33; L 6, 66; div.; monogr.] || slepen (ww) [SGV (1914)] || Slepen: iets zo voorttrekken dat het over of langs iets glijdt (slepen, staarten). [N 84 (1981)]
I-2, III-1-2
|
| 30080 |
slepende muur |
van mich/dich af gaan:
va mex˱/dex˱ āf ˲gǭ (Q111p Klimmen)
|
Muur die naar binnen terugwijkt. Wanneer zo'n muur in Q 19 met behulp van het schietlood werd gecontroleerd, zei men: 'het lood sleept' ('ǝt lwǫat šlęp'). [N 31, 11b; monogr.]
II-9
|
| 27223 |
sleper |
schlepper:
šlępǝr (Q111p Klimmen [Emma, Maurits]),
šlɛpǝr (Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
sleper:
šlęjpǝr (Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I)]
, ... [Emma, Hendrik, Wilhelmina]
Q111p Klimmen),
trekker:
trękǝr (Q111p Klimmen)
|
Algemene benaming voor ongeschoolde, ondergrondse mijnwerkers die zich met het vervoer bezighouden. Een respondent uit Q 121 merkt dan ook op dat de sleper bijvoorbeeld niet mocht roven. [N 95, 142; N 95, 585; monogr.; Vwo 115; Vwo 373; Vwo 713] || Lang en dun penseel dat door de schilder wordt gebruikt voor het trekken van smalle, rechte versieringslijnen. De 'strichzieher' en de 'strichtrekker' (Q 121) waren afgesleten platte penselen waarvan de haren spits toeliepen. Had men geen afgesleten penseel, dan werden van een nieuw penseel de haren zodanig weggeknipt, dat het geschikt was voor het trekken van een bies. Men noemde dit 'stoppen' ('štupǝ'). [N 67, 42a; div.]
II-5, II-9
|
| 19374 |
sleutel |
sleutel:
sjluetel (Q111p Klimmen),
sjluttel (Q111p Klimmen, ...
Q111p Klimmen)
|
Een voorwerp dat dient om deuren die op slot zijn, te openen(sleutel, sleuter, smet) [N 79 (1979)]
III-2-1
|
| 24535 |
sleutelbloem |
kerkensleutel:
kirkesjluttel (Q111p Klimmen),
Veldeke sleutelbloem
kirkesjluttele (Q111p Klimmen),
primula:
primula (Q111p Klimmen)
|
sleutelbloem [N 92 (1982)] || sleutelbloem, gekweekt (Primula) [DC 24 (1953)] || sleutelbloem, wild [DC 24 (1953)]
III-4-3
|
| 26040 |
sleutels |
sloten:
šlø̜̄ (Q111p Klimmen),
spieën/spijen:
špijǝ (Q111p Klimmen)
|
De, meestal vier wiggen waarmee de naaf op de rand van de spaakkuil draaibaar wordt vastgezet. In Montfort (L 382) werden aanvankelijk 3 cm dikke houten wiggen gebruikt om de naaf vast te zetten. Men noemde ze sluiters. Later werden ze vervangen door ijzeren spanbeugels. [N G, 8b]
II-12
|
| 31391 |
sleutelvijl |
sleutelvijl:
šlȳǝtǝlvīl (Q111p Klimmen
[(voor het pasvijlen van sleutels)]
)
|
Stalen vijl van 10 tot 20 cm lengte voor het bewerken van sloten en sleutels. Het blad van de vijl kan plat, spits-plat of spits toelopend van vorm zijn. De doorsnede ervan is vierkant, driehoekig, rond of halfrond. Zie ook afb. 106. [N 33, 96; N 33, 93]
II-11
|
| 24952 |
slib, rivierbodem |
prats:
pratsj (Q111p Klimmen, ...
Q111p Klimmen),
slijk:
sjlīēk (Q111p Klimmen),
sloever:
sjloëper (Q111p Klimmen)
|
slib [SGV (1914)] || slib, geheel van de bodembestanddelen die door water worden meegevoerd of zich uit water hebben neergezet, wanneer het nog niet verhard is [slob,blets, blei] [N 81 (1980)]
III-4-4
|
| 22469 |
sliepuit |
sliepuit:
sjliep oet (Q111p Klimmen),
sli:p oet (Q111p Klimmen),
Note v.d. invuller:
sjliep-oet! (Q111p Klimmen),
sliepuit, sliepuit:
sjlīēp ōēt-sjlīēp ōēt etc. (Q111p Klimmen),
sliepuit, sliepuit, alle kinderen lachen dich uit:
sli:p oet, sli:p oet, alle kenjer lagge dig oet (Q111p Klimmen)
|
Iemand bespotten door met de ene wijsvinger langs de andere te strijken en daarbij te roepen [sliep uit, sliep uit]. [N 88 (1982)] || uitsliepen [sliep oet doon] [N 07 (1961)] || uitsliepen: inventarisatie uitdrukkingen; betekenis/uitspraak [N 07 (1961)]
III-3-2
|
| 31588 |
slijkvanger |
drekplaat:
drɛkplāt (Q111p Klimmen)
|
Metalen plaat boven de as, tussen het asblok en de binnenzijde van de naaf, die dient als bescherming tegen van het karwiel afvallende modder. [N 17, 68; NG, 50e]
II-11
|