| 20427 |
tweeling |
kweeling:
k,ualing (Q167p Koninksem),
k,uoleŋ (Q167p Koninksem),
kjouléng (Q167p Koninksem)
|
tweeling [ZND 08 (1925)], [ZND 11 (1925)]
III-2-2
|
| 33998 |
twijg |
karwats:
kǝrwats (Q167p Koninksem
[(bij ruiters)]
),
zweep:
zwēp (Q167p Koninksem)
|
Vaak wordt in plaats van een zweep ook een twijg gebruikt om het paard aan te vuren. [JG 1a, 1b; monogr.]
I-10
|
| 33597 |
ui, ajuin |
un:
y(3)̄.n (Q167p Koninksem)
|
ajuin (sg) [Goossens 1b (1960)]
I-7
|
| 33788 |
uier |
oer, ouwer:
au̯.ǝr (Q167p Koninksem),
ouwer:
au̯ǝr (Q167p Koninksem),
áu̯.ǝr (Q167p Koninksem)
|
[JG, 1b; A 30, 6e; L 49, 6e; N 8, 39a en 39b]De melkklier van de koe zoals zij zich uitwendig vertoont onder aan de buik. Op de kaart is het woordtype uier niet opgenomen. [JG 1a, 1b; Gwn V, 7; L 8, 24a; L 14, 27a; RND 127; S 38; Wi 51; monogr.] || Uier, alle tepels samen. [N 19, 19b; JG 1a, 1b]
I-11, I-12, I-9
|
| 32709 |
uiteenploegen |
uitereenakkeren:
ō ̞u̯tręi̯.n[akkeren] (Q167p Koninksem)
|
Manier van ploegen (met een "enkele" ploeg), waarbij de voren in de richting van de zijkanten van de akker worden omgekeerd. Nadat men aan een van beide zijden de eerste voor heeft geploegd, laat men de ploeg slepend over de wendakker gaan naar de andere zijde, om daar de tweede voor te ploegen. Via de andere wendakker verplaatst men zich weer naar de overzijde. Achtereenvolgens ploegt men nu de 3e voor tegen de Ie, de 4e tegen de 2e, enz. Terwijl de sleepweg van de ploeg over de wendakkers steeds korter wordt, komen de beide voren dichter bij elkaar te liggen, totdat zij midden op de akker bij elkaar komen en daar een greppel of laagte vormen. Voor de termen aanschieten op de reen en op de reen beginnen zie men ook het lemma de eerste voor ploegen, onder C. [N 11, 48; N 11A, 121a; JG 1a + 1b; A 33, 1a + b; monogr.]
I-1
|
| 32967 |
uitkomen |
uitkomen:
ǭu̯tkō.mǝ (Q167p Koninksem)
|
Het boven de grond uitkomen van het gekiemde zaadkorreltje. [JG 1a, 1b; monogr.; add. uit S 17]
I-4
|
| 22773 |
uitmaken wie mag beginnen |
eerst beginnen:
wè zulle jos beginne (Q167p Koninksem)
|
Hoe zeggen de kinderen, wanneer ze eerst willen zien wie mag beginnen, b.v. bij het knikkerspel? Vertaal dus en vul aan: We zullen eerst ... [ZND 26 (1937)]
III-3-2
|
| 22343 |
uitsliepen |
uitlachten:
īmand autlāchta (Q167p Koninksem)
|
Iemand uitslijpen (uitlachen door met de twee wijsvingers over elkaar te wrijven; wat wordt daarbij gezegd?) [ZND 06 (1924)]
III-3-2
|
| 32416 |
uitspannen |
uitspannen:
ǭu̯.tspanǝ (Q167p Koninksem)
|
Het paard losmaken van de kar of het werktuig waarin of waaraan het gespannen is. Bij het uitspannen uit een kar met berries worden de draagriem, de brede buikriem en de strengen losgemaakt. Vervolgens wordt het paard naar de stal geleid. [JG 1b, 2c; N 8, 98b; monogr.]
I-10
|
| 21133 |
uitwijken |
afzetten:
ǭf˲zętǝ (Q167p Koninksem),
opzij gaan:
op˲zęi̯ gonj (Q167p Koninksem)
|
Als de weg smal is en er komt van de tegenovergestelde zijde een kar af, dan zullen beide voertuigen moeten uitwijken. [JG 1a, 1b; monogr.]
I-10
|