| 32709 |
uiteenploegen |
afakkeren:
ǭf˱[akkeren] (P118p Kozen),
uiteenakkeren:
øę̄tęi̯ǝ.n[akkeren] (P118p Kozen)
|
Manier van ploegen (met een "enkele" ploeg), waarbij de voren in de richting van de zijkanten van de akker worden omgekeerd. Nadat men aan een van beide zijden de eerste voor heeft geploegd, laat men de ploeg slepend over de wendakker gaan naar de andere zijde, om daar de tweede voor te ploegen. Via de andere wendakker verplaatst men zich weer naar de overzijde. Achtereenvolgens ploegt men nu de 3e voor tegen de Ie, de 4e tegen de 2e, enz. Terwijl de sleepweg van de ploeg over de wendakkers steeds korter wordt, komen de beide voren dichter bij elkaar te liggen, totdat zij midden op de akker bij elkaar komen en daar een greppel of laagte vormen. Voor de termen aanschieten op de reen en op de reen beginnen zie men ook het lemma de eerste voor ploegen, onder C. [N 11, 48; N 11A, 121a; JG 1a + 1b; A 33, 1a + b; monogr.]
I-1
|
| 32967 |
uitkomen |
uitkomen:
ø̜̄ǝ.tkǫi̯u̯.mǝ (P118p Kozen)
|
Het boven de grond uitkomen van het gekiemde zaadkorreltje. [JG 1a, 1b; monogr.; add. uit S 17]
I-4
|
| 21391 |
uitleggen |
verduitsen:
duidelijk maken, alleen als uitdr. gebruikt
verdietschen (P118p Kozen)
|
vlaams [ZND 23 (1937)]
III-3-1
|
| 32416 |
uitspannen |
uitspannen:
ø̜̄.tspanǝ (P118p Kozen)
|
Het paard losmaken van de kar of het werktuig waarin of waaraan het gespannen is. Bij het uitspannen uit een kar met berries worden de draagriem, de brede buikriem en de strengen losgemaakt. Vervolgens wordt het paard naar de stal geleid. [JG 1b, 2c; N 8, 98b; monogr.]
I-10
|
| 21133 |
uitwijken |
afzetten:
ǭ.f˲zętǝ (P118p Kozen)
|
Als de weg smal is en er komt van de tegenovergestelde zijde een kar af, dan zullen beide voertuigen moeten uitwijken. [JG 1a, 1b; monogr.]
I-10
|
| 34061 |
vaars |
jaarling:
jyǝrleŋ (P118p Kozen),
vaars:
vi̯ās (P118p Kozen)
|
Jonge koe van ongeveer twee jaar die nog geen kalf heeft gehad of voor de eerste maal kalft. [JG 1a, 1b; A 2, 38; A 4, 11; Gwn V, 6; L 8, 27; L 20, 11; R 3, 37; S 38 en 49; Wi 16; monogr.; add. uit N 3A, 20]
I-11
|
| 20330 |
vader |
pa:
pa (P118p Kozen)
|
vader; hij aardt naar zijn vader [ZND 19 (1936)]
III-2-2
|
| 33795 |
vagina, geslachtsorgaan van de merrie |
lijf:
lē̜ǝ.f (P118p Kozen)
|
Het uitwendig zichtbare geslachtsdeel. [JG 1a, 1b; N 8, 35, 39b en 40]
I-9
|
| 20474 |
van hoge afkomst |
van hoge afkomst:
van hoege aafkomst (P118p Kozen),
van rijke afkomst:
van rijke aofkomst (P118p Kozen)
|
van hoge afkomst; hij is - - - [ZND 19 (1936)]
III-2-2
|
| 34489 |
van veren wisselen |
ruiven:
roi̯u̯vǝ (P118p Kozen)
|
[N 19, 51; L 6, 20; L 42, 5; L 48, 10; A 26, 8; Lu 2, 10; Lu 4, 8; S 30; JG 1a, 1b, 2a-2, 12, 2c; monogr.]
I-12
|