e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Kuringen

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
twijg zweep: zwip (Kuringen) Vaak wordt in plaats van een zweep ook een twijg gebruikt om het paard aan te vuren. [JG 1a, 1b; monogr.] I-10
ui, ajuin ajuin: ajuin (Kuringen), juin: jōͅi.n (Kuringen) ajuin (sg) [Goossens 2a (1963)], [Goossens 2b (1963)] I-7
uier uier: øi̯ǝr (Kuringen), ē̜ǝ.r (Kuringen), ē̜ǝr (Kuringen), ɛ̄r (Kuringen), ɛ̄ǝr (Kuringen) [JG, 1b; A 30, 6e; L 49, 6e; N 8, 39a en 39b]De melkklier van de koe zoals zij zich uitwendig vertoont onder aan de buik. Op de kaart is het woordtype uier niet opgenomen. [JG 1a, 1b; Gwn V, 7; L 8, 24a; L 14, 27a; RND 127; S 38; Wi 51; monogr.] || Uier, alle tepels samen. [N 19, 19b; JG 1a, 1b] I-11, I-12, I-9
uiteenploegen afakkeren: ã.f˱[akkeren] (Kuringen) Manier van ploegen (met een "enkele" ploeg), waarbij de voren in de richting van de zijkanten van de akker worden omgekeerd. Nadat men aan een van beide zijden de eerste voor heeft geploegd, laat men de ploeg slepend over de wendakker gaan naar de andere zijde, om daar de tweede voor te ploegen. Via de andere wendakker verplaatst men zich weer naar de overzijde. Achtereenvolgens ploegt men nu de 3e voor tegen de Ie, de 4e tegen de 2e, enz. Terwijl de sleepweg van de ploeg over de wendakkers steeds korter wordt, komen de beide voren dichter bij elkaar te liggen, totdat zij midden op de akker bij elkaar komen en daar een greppel of laagte vormen. Voor de termen aanschieten op de reen en op de reen beginnen zie men ook het lemma de eerste voor ploegen, onder C. [N 11, 48; N 11A, 121a; JG 1a + 1b; A 33, 1a + b; monogr.] I-1
uitgesleten uitgesleten: āǝt˲gǝslētǝ (Kuringen) Uitgesleten, gezegd van een steenbus. [Vds 123; Jan 134; Coe 113; Grof 134] II-3
uitglijden uitschampen: outschampe (Kuringen) uitglijden [ZND 24 (1937)] III-1-2
uithalen afkappen: āfkapǝ (Kuringen), uitbodemen: ǫǝtbǫjǝmǝ (Kuringen), uitgroeven: ǫǝt˲gruvǝ (Kuringen), uitscherpen: ǫǝtsxɛrǝpǝ (Kuringen) Algemene benaming voor het uitkappen van de groeven van een molensteen. Zie voor meer specifieke handelingen bij het uitkappen van de groeven de lemmata ɛbreed scherpenɛ, ɛhol scherpenɛ, ɛdiep scherpenɛ enzovoorts.' [Vds 222; Jan 201; Coe 175; Grof 205] II-3
uitkomen uitkomen: ǭi̯ǝ.tkōi̯.mǝ (Kuringen), ǭǝ.tkomǝ (Kuringen) Het boven de grond uitkomen van het gekiemde zaadkorreltje. [JG 1a, 1b; monogr.; add. uit S 17] I-4
uitschelden uitmaken: iemand aotmake (Kuringen), verwijten: iemand verwijte (Kuringen) Op iem. schelden, iem. uitschelden. Geef de gemeenzame uitdrukkingen op en zet tussen twee haakjes welke als "gemeen"of "plat"beschouwd worden. [ZND 34 (1940)] III-3-1
uitsliepen uitsliepen: iɛmant outsliɛpə (Kuringen) Iemand uitslijpen (uitlachen door met de twee wijsvingers over elkaar te wrijven; wat wordt daarbij gezegd?) [ZND 06 (1924)] III-3-2