| 33657 |
grenssteen, grenspaal |
grenssteen:
grɛnsstin (P057p Kuringen),
reen:
rēn (P057p Kuringen),
reenpaal:
rēnpǭl (P057p Kuringen),
reensteen:
ręi̯nstin (P057p Kuringen)
|
De steen of paal die de grens tussen akkers aangeeft. Langs de grenzen van landerijen worden meest op de hoeken, maar ook op verschillende plaatsen elders dergelijke dikke stenen of palen geplaatst als grensmerkteken. [N 11, 9; JG 1b, 1c, 2c; L 35, 87; L 41, 24; monogr.]
I-8
|
| 33656 |
grensstrook langs een akker |
kammetje:
kɛmkǝ (P057p Kuringen),
vaart:
vō ̞.t (P057p Kuringen),
voordeel:
vi̯ǫ.l (P057p Kuringen
[(2-3 m breed)]
)
|
Een strookje niet bewerkte grond tussen twee akkers. Gezien het feit dat een akker vier zijden heeft, kan men in principe een onderscheid maken tussen de onbewerkte grond in de lengterichting van de akker en aan de kop van de akker. Indien de strook in de lengterichting van de akker alleen als grens dienst doet, is zij ongeveer een halve meter breed; dient zij ook als doorgang voor voertuigen, dan kan zij twee tot vier meter breed zijn (L 322, 369, 415, P 49, 57). De strook aan de kop van de akker wordt niet alleen gebruikt als keerstrook voor de ploeg (de zogenaamde wendakker), maar ook als weitje waar schapen (L 322) of koeien (L 360, P 119) kunnen grazen. Vaak ook is deze grond begroeid met struikgewas (L 419, Q 5, 72, 74, 75, 76, 79, 80, 83, 84, 85, 153, 154, 155a, 160, 168) of bomen (Q 169). Uit de opgaven blijkt echter vaak niet welk van de voornoemde grenzen bedoeld wordt. Daarom is in het lemma geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende grenzen; alleen als de zegslieden specifieke informatie met betrekking tot dit punt hebben vermeld, wordt dit per plaats opgenomen. Daarbij moet echter nooit uit het oog worden verloren, dat het hier gaat om een verouderd begrip. Naarmate de landbouw intensiever is geworden, zijn de oneconomische grensstroken, voor zover niet als toe- of doorgangsweg noodzakelijk, geheel verdwenen. [JG 1a, 1b, 1c, 2a-2, 2, 2b-4, 5, 2c; N 11, 7a; N 11, 7b; A 33, 11; A 33, 12, A33, 14a; A 33, 14b; monogr.; div.]
I-8
|
| 18081 |
griep |
fluenza:
fləweͅnza (P057p Kuringen),
griep:
grep (P057p Kuringen)
|
Hoe noemt men tegenwoordig een zware verkoudheid met koorts ? (Deze ziekte, die nu vrijwel overal griep wordt genoemd, heette vroeger ook wel influenza) [ZND 49 (1958)] || Wat zei men vroeger tegen een griep ? Wilt u de uitspraak in uw dialect zo nauwkeurig mogelijk weergeven ? [ZND 49 (1958)]
III-1-2
|
| 21495 |
griffel |
griffel:
griffel (P057p Kuringen),
èn griffel (P057p Kuringen)
|
De stift, waarmee op die lei wordt geschreven. [ZND 37 (1941)]
III-3-1
|
| 17906 |
grijpen naar |
pakken:
pakke (P057p Kuringen),
pakken (P057p Kuringen, ...
P057p Kuringen)
|
Naar iets grijpen [ZND 35 (1941)]
III-1-2
|
| 21220 |
grindweg |
kiezel:
kiezel (P057p Kuringen),
kiezelweg:
kiezelwiĕch (P057p Kuringen)
|
Hoe heet een weg die daarmee [steengruis (kleine stukjes steen)] bedekt is ? [ZND 24 (1937)]
III-3-1
|
| 24933 |
grindx |
kiezel:
kiezel (P057p Kuringen)
|
grind [ZND 01 (1922)]
III-4-4
|
| 32968 |
groei |
was:
was (P057p Kuringen)
|
Opgaven voor de uitdrukking "er zit geen groei in". [L 8, 7a; monogr.]
I-4
|
| 17541 |
groeien |
profiteren:
geprofeteerd (P057p Kuringen),
geprofeteert (P057p Kuringen),
wassen:
wasǝ (P057p Kuringen),
Vereenvoudigd fonetisch schrift. Een streepje boven een klank of tweeklank geeft de Limburgse sleeptoon aan.
wàsə (P057p Kuringen)
|
De algemene benaming voor het groter worden van het gewas. Het oude Limburgse woord is wassen; zoals de kaart laat zien, komt de term groeien onder invloed van het Nederlands echter al in bijna heel Limburg voor. Aarden betekent eigenlijk "goed groeien, goede opbrengst laten verwachten", evenals (ge)dijen en tieren in het tweede deel van het lemma. De benaming struiken betekent "een struik vormen" in de uitdrukking "het koren is al goed gestruikt" (Q 111). De opgegeven antwoorden voor "dat gewas ''gedijt'' niet" staan achter in het lemma bijeen. [RND 124; L 32, 13; L 44, 45; monogr.; add. uit A 3, 16; L 4, 16; L A2, 374] || die kleine heeft geprofiteerd (struiser, groter geworden) [ZND 40 (1942)] || Groeien: Groter worden: in grootte toenemen, gezegd van kinderen (groeien, wassen, profiteren). [N 106 (2001)]
I-4, III-1-1
|
| 25026 |
groen (kleur) |
groen:
grien (P057p Kuringen, ...
P057p Kuringen),
groen (P057p Kuringen, ...
P057p Kuringen)
|
groen [ZND 01 (1922)], [ZND 35 (1941)]
III-4-4
|