| 34584 |
achterwand |
schot:
sxot (L289b Leuken)
|
De afneembare achterplank van de kar of wagen. Deze plank werd tussen de twee zijwanden geschoven om de laadruimte af te sluiten en kon tijdens het lossen weggenomen worden. Voor de betekenisontwikkelingen van de verschillende woordtypes, zie de toelichting bij het lemma voorwand. Op de kaart zijn voor Belgisch Limburg alleen de gegevens uit de mondelinge enquête opgenomen. [N 17, 30a + 36 + 48; N G, 61c; JG 1a; JG 1b; JG 2b; JG 2c; A 26, 1a; Lu 4, 1a; L 33, 4; L 40, 56; monogr.]
I-13
|
| 17685 |
ademen |
ademhalen:
aom hoole (L289b Leuken)
|
ademen [N 10a (1961)]
III-1-1
|
| 17682 |
ader |
ader:
aor (L289b Leuken)
|
ader [N 10a (1961)]
III-1-1
|
| 30172 |
afborstelen |
volzetten en afwerken:
vǫlzętǝ ɛn āfwɛrǝkǝ (L289b Leuken)
|
De in de voeg aangebrachte, nog natte mortel afborstelen. Zie ook de toelichting bij het lemma 'Borstelwerk'. [N 32, 34c]
II-9
|
| 19803 |
afdak |
afdak:
āf˂dāk (L289b Leuken)
|
afdak
III-2-1
|
| 21448 |
afdingen |
pingelen:
pinkele (L289b Leuken)
|
beknibbelen, Op de prijs ~, de prijs omlaag trachten te drukken [afpeekele, afprengelen, afpenkelen, pingelen?] [N 21 (1963)]
III-3-1
|
| 19890 |
afdrogen |
afdrogen:
āf˂dry(3)̄əgə (L289b Leuken)
|
afdrogen
III-2-1
|
| 17583 |
afhangend kuifje (bij kortgeknipt haar) |
pony:
ponnie (L289b Leuken)
|
haar, kortgeknipt ~ met alleen van voor een afhangend kuifje [ponnie, tuil] [N 10 (1961)]
III-1-1
|
| 20473 |
afkomst |
komaf:
komaaf (L289b Leuken)
|
afkomst
III-2-2
|
| 33050 |
afleggen |
afleggen:
āflęqǝ (L289b Leuken)
|
De term "afleggen" is oorspronkelijk afkomstig van het graan maaien met de zeis: de gemaaide halmen vallen dan tegen de nog staande aan en moeten eerst "afgelegd" worden (door de "aflegger"), voordat de maaier een nieuwe baan kan aanzetten. De aflegger doet dit doorgaans met de handen, soms met een sikkel of een pikhaak, en "stuikt" daarbij een hoeveelheid halmen voor een schoof tegen de grond en bindt deze dan, provisorisch, af. De aflegger gebruikt daarbij vaak overmouwen om zich tegen de stekende halmen te beschermen. Later is de term overgenomen bij het maaien met de maaimachine; daar wordt ook "afgelegd", hetzij door de voerman zelf die met een pedaal een hoeveelheid halmen afzondert, hetzij eveneens door een aparte "aflegger". Dit "alleen achter de maaimachine" wordt uitdrukkelijk vermeld in L 164, 268 en L 320a. Vandaar is het verspreidingsgebied hier groter dan het gebruik van de graanzeis in de kaart "graan maaien met de zicht en de zeis". Bij het pikken vormt de zichter zelf de schoven, of de pikkelingen, door de zojuist afgesneden halmen "af te trekken", zie de toelichting bij het lemma ''aftrekken'' (4.2.5). [N 15, 15d en16h; N J, 3b; JG 1a, 1b, 1c; monogr.]
I-4
|