| 33061 |
boekweitschoof |
stuik:
stø̜i̯k (P047p Loksbergen)
|
Hier zijn alleen de opgaven opgenomen die afwijken van die van het lemma ''garve, gebonden schoof'' (4.6.4); zie de toelichting bij dat lemma. Vaak lopen de begrippen "schoof" en "hok" bij de boekweitteelt dooreen, omdat doorgaans geen aparte hokken van boekweit gemaakt werden, maar de schoven als hokken dienst deden; een hok betekent dan zowel de afzonderlijke schoof zoals de binder die maakt alsook te drogen staande losstaande schoof of ook de twee of drie schoven te zamen. Zie ook het lemma ''boekweithok'' (4.6.16). Voor de volgende plaatsen is uitdrukkelijk vermeld dat boekweit er niet gebonden wordt: K 315, 316, 318, 353, 357, 360, 361, L 164, 268, 270, 290, 324 en 325. [N 15, 18e; JG 1a, 1b, 2a, 2b, 2d; monogr.]
I-4
|
| 21301 |
boer |
boer:
būr (P047p Loksbergen),
bǫu̯r (P047p Loksbergen),
de bour (P047p Loksbergen)
|
boer [ZND 14 (1926)] || Waar de aangegeven meervoudsvorm afwijkt van de regelmatige -ǝ(n) achtervoeging, is dat hier opgenomen. Op kaart 5 zijn de verspreidingsgebieden van de Nederlandse afleidingen labeurder "boer" en labeuren "boeren" en "hard werken" van het Franse labeur aangegeven. [N 5A, 95b; A 3, 37; A 16, 22; A 20, 1b; L 1, a-m; L 4, 37; L 14, 6; S 4 en 6; Wi 15; monogr.]
I-6, III-3-1
|
| 33316 |
boerderij, algemeen |
geleg:
gǝliǝx (P047p Loksbergen)
|
Het gehele complex, alle opstallen te samen genomen. De oorspronkelijke betekenis van hof is "binnenhof, omheinde ruimte"; hier is sprake van ellips uit hofstede, "hoeve". Onder bedrijf is de specifieke betekenis van "boerenbedrijf" te verstaan; het algemene gedoen heeft ook diezelfde specifieke betekenis. De betekenis van labeur en labeuring is hier het gehele complex van het boerenbedrijf, vaak met de bijbetekenis van "waar zwaar werk wordt gedaan"; vergelijk de lemma''s "boeren" (1.1.8) en "werken op de boerderij" (1.3.10). Vele benamingen die voor de boerderij in het algemeen zijn opgegeven, zoals winning en hof, komen ook terug onder de specifieke boerderijnamen, zoals "eigen hoeve" en "pachthoeve". De geografische uitgebreidheden van deze termen verschillen van begrip tot begrip. Zie de betrokken lemmata van deze paragraaf. Staai is oorspronkelijk de benaming van een bepaalde boerderij bij het veer in Wanssum; de benaming correspondeert aan stade, een afleiding van staan. Bij schans wordt aangetekend: "hoeve met water rondom"; bij kraam: $$speciale betekenis$$ "boerderij". Munkhof correspondeert met monnikhof, te verstaan als "abdijhoeve". Kaart 1 is een verzamelkaart; ook de samenstellingen met hof,geleg, plaats en winning van het lemma "grote boerderij" (1.1.2) zijn erin ondergebracht. [A 10, 2a; A 11, 4; L 1, a-m; L 12, 1; L 22, 1; L 38, 20 en 22; S 4; Wi 4; monogr.; add. uit N 5A, 95; L 37, 11a]
I-6
|
| 29383 |
boeren- en visserstouw |
kalfzeel:
kalfzi-jǝl (P047p Loksbergen),
klokzeel:
klǫkzi-jǝl (P047p Loksbergen),
kordeel:
kǝrdi-jǝl (P047p Loksbergen),
teugel:
tø̜jgǝl (P047p Loksbergen),
zeel:
zi-jǝl (P047p Loksbergen)
|
Algemene benamingen voor gewoon touw zoals die bij boeren en vissers in gebruik zijn. De woordtypen klokzeel, teugel, kordeel en kalfzeel duiden in het bijzonder op soorten touw die uit drie of vier uitgespannen en samengedraaide strengen geslagen zijn. [N 48, 95a; N 48, 95b; N 48, 98a]
II-7
|
| 24731 |
boerenjasmijn |
jozemijn:
józəmĭén (P047p Loksbergen)
|
Jasmijn, een heester met witte, welriekende bloemen (jasmijn, zezemien). [N 82 (1981)]
III-4-3
|
| 24123 |
boerenzwaluw, zwaluw |
zwalver:
zwailəvər (P047p Loksbergen),
NB in Truierlands kan zwalver ook meervoud zijn! In de RND is dat niet eenduidig op te maken (de zwalver[s]-zullen)
zwaləvər (P047p Loksbergen)
|
zwaluw [ZND 08 (1925)] || zwaluw (mv.) [RND]
III-4-1
|
| 21309 |
boerin |
boerin:
bŏĕrin (P047p Loksbergen)
|
de vrouw van een boer [meesterse, bazin(ne), vrouw, juffrouw, mevrouw] [N 87 (1981)]
III-3-1
|
| 18836 |
boertig |
plat:
plàt (P047p Loksbergen)
|
met zeer platte humor [drollig, boertig] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 21605 |
boete |
boete:
bōētə (P047p Loksbergen)
|
Boete [de boes]. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 17633 |
boezem |
boezem:
boezem (P047p Loksbergen)
|
boezem, ruimte tussen de borsten [N 10c (1995)]
III-1-1
|