| 32790 |
eglichter |
egelichter:
ēgǝlixtǝr (K278p Lommel
[(gewoonlijk maar één touw)]
),
lichter:
lixtǝr (K278p Lommel)
|
Een houten stok, met twee touwen (of een touw) verbonden met de eg, ofwel een stok of staaf met een haak van onderen en een handgreep van boven, om deeg op te lichten tijdens het eggen. Zie de afb. 67 en 68. [JG 1a + 1b + 2c; N 11, 73a + b + c; N 11A, 165a + b; div.; monogr.]
I-2
|
| 32773 |
egtanden |
[eg]tanden:
[eg]tãn (K278p Lommel
[(sg[eg]tant)]
),
[eg]tān (K278p Lommel),
tanden:
tãn (K278p Lommel),
tān (K278p Lommel)
|
Oude houten eggen hadden houten tanden. Ze waren schuin in het raam aangebracht, meestal in de hoofdbalken. Bij de driehoekige eg wezen ze in de richting van het verbindingspunt van de beide hoofdbalken. Bij een vierhoekige eg stonden de tanden naar één van de hoeken gericht. Een houten eg die als onkruideg gebruikt werd, was vaak van ijzeren tanden voorzien. Een ijzeren eg heeft steeds ijzeren tanden. In dit lemma zijn achter de (meervoudige) varianten of achter de plaatsnummers ook opgaven in de enkelvoudsvorm vermeld. [JG 1a + 1b; N 11, 68; N 11A, 155d + e; monogr.]
I-2
|
| 34536 |
ei zonder schaal |
windei:
wē̜ntɛi̯ (K278p Lommel),
węntęi̯ (K278p Lommel),
węntɛi̯ (K278p Lommel)
|
Ei dat alleen door een vlies is omgeven en dat geen schaal heeft. [N 19, 54a; N 7, 11; JG 1b, 1c, 2c; L 5, 80; Vld.; L B2, 366; monogr.]
I-12
|
| 34526 |
eieren uithalen |
rapen:
ra.pǝ (K278p Lommel),
rāpǝn (K278p Lommel)
|
De gelegde eieren uit het nest halen of oprapen. In dit lemma is een opgegeven object ei of eieren niet gedocumenteerd. Voor een fonetische documentatie van "ei" zie het lemma EI (5.11.2). [N 19, 35]
I-12
|
| 20526 |
eierkoek |
eierenkoek:
arekōk (K278p Lommel),
eierstruif:
erstruif (K278p Lommel),
eierstruifje:
airstruifkes (K278p Lommel),
struif:
struif (K278p Lommel)
|
eierkoek [ZND 34 (1940)]
III-2-3
|
| 21780 |
eigendom |
dings:
bv. veel dings hebben
dings (K278p Lommel),
eigendom:
eigendom (K278p Lommel),
mijn, het ~:
’ mijn (K278p Lommel)
|
Noem het (dialect)woord voor: datgene wat je bezit, wat van u is? [eigendom] [N 102 (1998)]
III-3-1
|
| 24478 |
eik |
eik:
aaik (K278p Lommel),
ēk (K278p Lommel),
ɛ̄k (K278p Lommel),
eikelboom:
juiʔelboom (K278p Lommel),
eikenboom:
aikebōām (K278p Lommel),
ēiʔəboom (K278p Lommel)
|
eik || eikenboom [ZND 34 (1940)]
III-4-3
|
| 24479 |
eikel |
eikel:
jeʔel (K278p Lommel),
jøͅʔəl (K278p Lommel),
jəʔəl (K278p Lommel),
jɛʔɛl (K278p Lommel),
əkel (K278p Lommel)
|
eikel [ZND 34 (1940)]
III-4-3
|
| 32735 |
eindvoor aan de zijkant |
plaatsen:
scheivoor (K278p Lommel),
scheivoren:
sxɛi̯vou̯ǝrǝn (K278p Lommel),
voor:
[voor] (K278p Lommel)
|
Bedoeld wordt de laatste, aan de zijkant van de akker geploegde voor. Als men met een enkele (niet-keerbare) ploeg bijeenploegt, ontstaat er aan beide zijkanten een laatste voor. De eindvoor aan de zijkant valt in het algemeen samen met de grensvoor. Vandaar dat de voor waarmee het ploegen van een akker aan de zijkant(en) besloten wordt, vaak dezelfde benaming heeft als de voor die tot akkergrens dient. Omgekeerd werden op de vraag naar de "grensvoor" woorden als zijvoor, kantvoor en laatste voor gegeven, die eerder aan de be√´indiging van het ploegwerk dan aan de akkergrens doen denken. Als voor "een van beide zijvoren van een bijeengeploegde akker" of voor "de eindvoor van een van één kant omgeploegde akker" dezelfde term werd opgegeven als voor "akkergrensvoor", is deze niet hier maar in het lemma akkergrens ca. opgenomen. Het betreft de volgende woordtypen en plaatsen: scheivoor K 278, L 248; grensvoor L 248; reenvoor Q 96d; reen L 422, 429a, P 175, Q 36, 94b, 97, 117, 188; gescheid L 248, 387; scheiding L 115, 192b, 209. De in dit lemma voorkomende meervoudsvormen betreffen de beide zijvoren van een bijeengeploegde akker. [N 11, 57; N 11A, 117d + 119d; monogr.]
I-1
|
| 32734 |
eindvoor in het midden |
midden:
medǝn (K278p Lommel),
middenvoor:
medǝ(n) [voor] (K278p Lommel),
voor:
[voor] (K278p Lommel)
|
De middenvoor is de laatste voor van een akker die men (met een enkele ploeg) uiteengeploegd heeft: de gemeenschappelijke eindvoor van de buitenwaarts geploegde akkerhelften. Een soortgelijke voor ontstaat ook tussen de delen van een op panden te ploegen akker. Naar gelang de omstandigheden ploegt men ofwel een brede of een diepe middenvoor, die als watervoor kan dienen, ofwel een smalle of een ondiepe voor, die desgewenst nog wordt dichtgesleept. Men zie ook het lemma de laatte voor ploegen onder A. Doorgaans heeft met name de niet-specifieke term voor alleen in dat verband de betekenis "middenvoor". [N 11, 55; N 11A, 121d; JG 1a + 1b; monogr.]
I-1
|