e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Lommel

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
grenssteen, grenspaal scheidsteen: sxęi̯tstē̜i̯ǝn (Lommel), scheipaal: sxē̜i̯pǫǝl (Lommel), sxɛi̯pǭl (Lommel), scheisteen: sxē̜stēi̯ǝn (Lommel) De steen of paal die de grens tussen akkers aangeeft. Langs de grenzen van landerijen worden meest op de hoeken, maar ook op verschillende plaatsen elders dergelijke dikke stenen of palen geplaatst als grensmerkteken. [N 11, 9; JG 1b, 1c, 2c; L 35, 87; L 41, 24; monogr.] I-8
grensstrook langs een akker houtkant: hātkānt (Lommel), pad: pat (Lommel), reen: rei̯ǝn (Lommel), rēǝn (Lommel  [(servituutweg)]  ), schoor: sxǫu̯ǝr (Lommel), vuile kant: vø̜̄lǝ kānt (Lommel) Een strookje niet bewerkte grond tussen twee akkers. Gezien het feit dat een akker vier zijden heeft, kan men in principe een onderscheid maken tussen de onbewerkte grond in de lengterichting van de akker en aan de kop van de akker. Indien de strook in de lengterichting van de akker alleen als grens dienst doet, is zij ongeveer een halve meter breed; dient zij ook als doorgang voor voertuigen, dan kan zij twee tot vier meter breed zijn (L 322, 369, 415, P 49, 57). De strook aan de kop van de akker wordt niet alleen gebruikt als keerstrook voor de ploeg (de zogenaamde wendakker), maar ook als weitje waar schapen (L 322) of koeien (L 360, P 119) kunnen grazen. Vaak ook is deze grond begroeid met struikgewas (L 419, Q 5, 72, 74, 75, 76, 79, 80, 83, 84, 85, 153, 154, 155a, 160, 168) of bomen (Q 169). Uit de opgaven blijkt echter vaak niet welk van de voornoemde grenzen bedoeld wordt. Daarom is in het lemma geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende grenzen; alleen als de zegslieden specifieke informatie met betrekking tot dit punt hebben vermeld, wordt dit per plaats opgenomen. Daarbij moet echter nooit uit het oog worden verloren, dat het hier gaat om een verouderd begrip. Naarmate de landbouw intensiever is geworden, zijn de oneconomische grensstroken, voor zover niet als toe- of doorgangsweg noodzakelijk, geheel verdwenen. [JG 1a, 1b, 1c, 2a-2, 2, 2b-4, 5, 2c; N 11, 7a; N 11, 7b; A 33, 11; A 33, 12, A33, 14a; A 33, 14b; monogr.; div.] I-8
greppelploeg greppelploeg: grɛpǝl[ploeg] (Lommel) Met de in dit lemma vermelde termen wordt een ploeg bedoeld die voorzien is van een vleugelschaar ofwel boven een pijlvormige schaar een naar links en een naar rechts werkend riester heeft, die van voren tegen elkaar staan. Met zulk een ploeg - die veel overeenkomst vertoont met en mogelijk ook bruikbaar is als de elders te behandelen aanaardploeg - worden water-, loop- en grensvoren op het land en afwateringsgreppels in de weide getrokken of bestaande greppels uitgeploegd. [N 11, 30 + 32e add.; N 11A, 83a] I-1
griep griep: griep (Lommel), grip (Lommel) Hoe noemt men tegenwoordig een zware verkoudheid met koorts ? (Deze ziekte, die nu vrijwel overal griep wordt genoemd, heette vroeger ook wel influenza) [ZND 49 (1958)] III-1-2
griesmeel semoule (fr.): smoel  smul (Lommel) griesmeel III-2-3
griesmeelpudding semoule (fr.): Syst. Grootaers  smu̞l (Lommel), semoule-pap: smulpap (Lommel) Crème van griesmeel, griesmeelpudding (semoel?) [N 16 (1962)] || griesmeelpudding III-2-3
griffel griffel: ’n griffel (Lommel, ... ) De stift, waarmee op die lei wordt geschreven. [ZND 37 (1941)] III-3-1
grijns grijns: grens (Lommel, ... ) grijns [grijnst] [N 10 (1961)] III-1-4
grijpen naar pakken: na its pa⁄ən (Lommel), pa-en (Lommel), pa`en (Lommel), ij uitgesproken als i + j ?  na ijt pa⁄ən (Lommel) Naar iets grijpen [ZND 35 (1941)] || reiken, met de handen naar iets reiken [iest beraome] [N 10 (1961)] III-1-2
gril kuren: ook materiaal znd 29, 16  kuren (Lommel), kūrən (Lommel) kuren (znw) [ZND 01 (1922)] III-1-4