e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren... plaats=Lommel

Overzicht

Gevonden: 5514

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
haargetuig haargetuig: hãrgǝtøi̯x (Lommel), hárgǝtø̜x (Lommel) Het haargetuig is het gereedschap dat men bij het haren gebruikt, met name het haarspit, de haarhamer en het haarblok, en, bij het haren in het veld, de haargaffel(s). Soms zijn het haarspit en de haarhamer door een touw aan elkaar verbonden, en worden zo over de schouder gedragen. Het ene uiteinde van het touw zat aan het "oog" van het haarspit vast en het andere aan de steel van de hamer. [N 18, 85; JG 1a, 1b; add. uit N 18, 86, 87; A 4, 28e; L 20, 28e; R 3, 67; monogr.] I-3
haarhamer haarhamer: harhǭmǝr (Lommel), hǫu̯ǝrhãmǝr (Lommel) De haarhamer is een vrij zware (ongeveer anderhalve kilo) ijzeren hamer met een korte houten steel, die speciaal wordt gebruikt om te haren. Het ijzeren deel loopt doorgaans aan beide kanten (soms aan één kant) uit in een scherpe bek van 3 à 4 mm. breed, die wel de baan wordt genoemd. De zuiverheid van deze baan is van belang om goed te kunnen haren. Van tijd tot tijd wordt de baan van de bek door de smid weer bijgesteld. Zie afbeelding 7b, nummer 1. [N 18, 86; JG 1a, 1b, 2c; L 1 a-m; L 26, 4; S 12; add. uit N 11, N 14, 131; N 15; N 27; A 4, 28; A 23, 16; L 20, 28; Lu 1, 16; mongr.] I-3
haarkrans haarband: hǫu̯ǝrbānt (Lommel), rand: rant (Lommel) Deel van de paardevoet waar de hoef aan het vlees vastzit. Elke hoef heeft een haarkrans of kroonrand tussen de hoef en de koot. Deze haarkrans mag niet geschoren worden, omdat de daar aanwezige haren tot bescherming van de uiterst gevoelige kroonrand dienen. [JG 1a, 1b; N 8, 32.7, 32.8, 32.15 en 32.16] I-9
haarlok bos: bos (Lommel), floche (fr.): floͅs (Lommel), floche-tje (<fr.): fløskən (Lommel), kles: Klis.  kles (Lommel), tres: tres (Lommel) Haarlok. Een bosje haar van min of meer slingerende gedaante [lok, streng, tres, toer] [N 114 (2002)] III-1-1
haarscheiding meet: meet (Lommel), met (Lommel), mējt (Lommel), streep: strēp (Lommel) scheiding in het haar [scheej, streep] [N 10 (1961)] III-1-1
haarspit haarkruin: harkrø̜i̯n (Lommel), haarspit: hárspęt (Lommel), haartuig: hãrtøi̯x (Lommel), kruin: krø̜ǝn (Lommel) Het haarspit is het draagbare aambeeldje waarop de zeis wordt gehaard. Het bestaat uit een ijzeren pin met een verstaalde enigszins bolle kop, die doorgaans vierkant van omtrek is en tot buiten de pin uitsteekt. Het haarspit kan in de grond worden gestoken (in het veld), of in een haarblok (op de boerderij). Om te verhinderen dat het haarblok te ver in de grond of het haarblok wordt gedreven, heeft men aan het haarspit, enkele centimeters onder de kop, een extra onderdeel vastgemaakt; dit kan bestaan uit enkele ringetjes, meestal twee of vier, een rond of vierkant plaatje, of uit twee dwarspinnetjes (spieën, die doorgaans van hout zijn). Als men het haarspit in de grond steekt, legt men vaak twee blokjes, plankjes of stenen onder de ringetjes of de spieën. De door de informanten opgegeven benamingen voor dit onderdeel van het haarspit staan achteraan in dit lemma. Zie afbeelding 7b, nummer 2. [N 18, 87, JG 1a, 1b, 1d, 2a, 2c; A 4, 28e; L 20, 28e; add. uit N 14, 131; N 18, 68f, 85 en 87; A 23, 16; Lu 1, 16; monogr.] I-3
haarstaart paardenstaart: paardenstaart (Lommel), päiərəstärt (Lommel), staart: stärt (Lommel) Haarstaart. Het los neerhangende gedeelte van het haar, als men het bijeen gebonden draagt [staart, vlecht, paardenstaart] [N 114 (2002)] III-1-1
haarvlecht pijpen: Opgedraaid.  -> pijpen (Lommel), pijpenkrulletjes: pijpekrulle`es (Lommel), pijpjes: pijp`ens (Lommel), staart: stert (Lommel, ... ), tres: três (Lommel) een haarvlecht [ZND 35 (1941)] III-1-1
haarwrong dot: dot (Lommel), doͅt (Lommel) haarwrong van een vrouw [knutje, tres, tots] [N 10 (1961)] III-1-1
haas haas: hōās (Lommel), ho͂ͅuəs (Lommel), ook ZND 01, a-m, overal trefwoord haas  hoés (Lommel), ook ZND 26, 005 overal trefwoord haas  hoés (Lommel) haas [Willems (1885)], [ZND 01 (1922)], [ZND 26 (1937)] III-4-2