e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren... plaats=Lommel

Overzicht

Gevonden: 5514

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
kruimel greumel: gruimel (Lommel), grujɛmɛl broowɛt (Lommel), grø̄məl (Lommel), greumeltje: grummelke brouet (Lommel), grummelke brout (Lommel), kruimel: kruimel (Lommel), vaker greumel  krōͅiməl (Lommel), kruimeltje: kreumelken brood (Lommel) kruimel || kruimel brood [ZND 36 (1941)] III-2-3
kruin kruin: kruin (Lommel, ... ), krøyn (Lommel, ... ), krøͅyn (Lommel), kruintje: krointjen (Lommel) de kruin van het hoofd (waar het haar draait) [ZND 29 (1938)] || kruin van het hoofd [N 10 (1961)] III-1-1
kruis kruis: e krois, twieje kroisen (Lommel), e’ kruis, tweeje kruisen (Lommel), krø̄i̯s (Lommel), krø̜i̯s (Lommel, ... ), ’n krois, twee kroisen (Lommel), mik: mek (Lommel), mik (Lommel), Van Dale: II. mik, 3. (gew.) deel van het onderlijf waar de dijen samenkomen, kruis.  mek (Lommel) Beenderenstelsel aan het einde van de rug. [N 3A, 109] || deel van het lichaam waar de bovenbenen tezamen komen [mik, fliermik] [N 10 (1961)] || Een kruis, twee kruisen. [ZND 29 (1938)] || Kruising van ruggegraat en achterheupen, uitlopend in de staart en staartwortel. Zie afbeelding 2.31. [JG 1a, 1b; N 8, 13 en 14] I-11, I-9, III-1-1, III-3-3
kruisbeeld kruis: an kruis (Lommel), ’n kruis (Lommel), kruisbeeld: kroeis bilt (Lommel) Kruisbeeld. [ZND 22 (1936)] III-3-3
kruisbes kroenzel: kroensele (Lommel), krunsəl* (Lommel), verzamelfiche, ook mat. van ZND01, u 138  kroensel (Lommel) kruisbes [ZND 01 (1922)] I-7
kruiselings eggen kruiswege [eggen]: krø̜i̯swēx (Lommel) Bij de bewerking van stoppelland zowel als bij onkruidbestrijding egt men het stuk vaak kruisvormig, d.w.z. in de lengte en in de breedte. Gewoonlijk worden alleen brede akkers op deze wijze bewerkt; wanneer men een smalle akker (ook) in de breedte egt, moet er immers veel vaker gekeerd worden, wat meer tijd vraagt dan wanneer men die akker (nog eens) in de lengte egt. Voor het werkwoordelijk deel eggen en de weglating daarvan bij de varianten zij verwezen naar de toelichting op het lemma ''eggen''. [JG 1a + 1b + 1c; N 11, 84b] I-2
kruisen, kruisdagen? kruisen: krösn (Lommel) kruisen [RND] III-3-3
kruisheer kruisheer: krø͂ͅisheiər (Lommel) Een Kruisheer [Kruushier]. [N 96D (1989)] III-3-3
kruiwagen betonkruiwagen: bǝtonkrǫwāgǝn (Lommel), kruiwagen: krø̜̄i̯wāgǝ (Lommel), krø̜i̯wāgǝn (Lommel), mortelkruiwagen: mǫrtǝlkrǫwāgǝn (Lommel) Kleine eenwielige kar met twee berries, waarmee hij door een mens voortgeduwd en soms ook getrokken wordt. Vaak is er op de berries een bak gemonteerd, waarvan de zijplanken soms afgenomen kunnen worden. Er bestaan echter ook kruiwagens zonder zijplanken en met enkel een hoge voorplank, waarbij de berries via scheien met elkaar verbonden zijn. Zie voor het onderscheid de lemmata bakkruiwagen, scheienkruiwagen en platte kruiwagen. De informant van P 214 merkt hierover op: een soort kruiwagens met planken bodem. Zijstukken kunnen naar believen opgezet of afgenomen worden". De kruiwagen wordt gebruikt voor het vervoer van kleine lasten, zoals bijvoorbeeld mest. Volgens de informant uit Q 77 werd de kruiwagen gebruikt "om allerlei materiaal (behalve cement, zand enz.) te vervoeren" Volgens de informant uit L 269 gebruikt men de kruiwagen wel om zand te vervoeren. De respondent uit L 377 vermeldt als mogelijke vrachten "zakken - ook ander goed (aardappelen, wortels, steenkolen)". Zie voor meer informatie ook de lemmata kruiwagen in wld II,4, in wld II, 8 en in wld II, 9 en steenkar in wld II, 8. [N 18, 97a; N G, 51; N 11, 28; RND, 129; Gwn 8, 1b; S 19; L 29, 4; L 16, 19a; L 1a-m; L 1u, 139; L 45, 14a; L B, 193; JG 1d; A 14, 14a; monogr.] || Wagen bestaande uit een lage bak waaronder twee burries zijn gemonteerd. Aan de voorzijde is tussen de burries een wiel aangebracht, terwijl de achterste uiteinden worden gebruikt om de kar op te tillen en vooruit te duwen. De kruiwagen wordt op de bouwplaats voor verschillende doeleinden gebruikt. Dit lemma is dan ook onderverdeeld in: a. benamingen voor een kruiwagen voor het vervoer van specie, beton, kalk etc.; b. benamingen voor een kruiwagen voor het vervoer van aarde; c. termen voor het transport van (metsel)stenen. De woordtypen 'bakkruikar', 'planken kruikar', 'bakschurgkar', 'toeë schurgkar', 'planken' 'kruiwagen', 'metskruiwagen' en 'mouwtjeskruiwagel' zijn benamingen voor een metselaarskruiwagen met bak en twee demontabele zijplanken. Het woordtype 'Japanner' (Q 15, Q 35a) wordt gebruikt voor een van rubberen banden voorziene, tweewielige metalen betonstortkar ('Sito', pag. 33). [N 30, 22a; N 30, 22b; monogr.] I-13, II-9
kruiwagenas spil: spęl (Lommel) De kleine metalen staaf die aan de voorzijde van de kruiwagen aan de berries is bevestigd en waarrond het wiel draait. In dit lemma zijn alleen de benamingen opgenomen die specifiek zijn voor de kruiwagenas. De meer algemene benamingen voor de as staan onder het betreffende lemma. [N 18, 98d; N G, 53f; JG 1d] I-13